Románsh: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Mae '''Romaunsch''' yn iaith [[Rhaetieg|Raetiaidd]] yng nghangen [[Ieithoedd Italaidd|Italaidd]] y teulu ieithyddol [[Ieithoedd Indo-Ewropeaidd|Indo-Ewropeaidd]].

 

Sieredir Romaunsch yn ardal [[yr Alpau Grison]] yn ne'r [[Swistir]] heddiw, ond ar un adeg roedd hi'n cael ei siarad yn ardal [[Llyn Constans]] yng ngogledd [[yr Eidal]] yn ogystal.

 

Dim ond rhyw 50,000 o siaradwyr Romaunsch a geir heddiw. Mae eu hiaith yn rhanedig gyda phump [[tafodiaith]] bur wahanol i'w gilydd, sef '''Sursilvan / Obwaldisch''' (yn rhannau uchaf [[Dyffryn Rhine]]), '''Sutsilvan / Nidwaldisch''' (yn Tungleasta, Mantogna a Schona), Surmiran / Oberhalbsteinisch''' (yn Sursés a [[Val d'Alvra]]), '''Oberengadinisch''' (yn [[Engadine]] Uchaf) ac '''Unterengadinisch''' (yn Engadine Isaf). Mae'r [[Almaeneg]] yn ail iaith i bob siaradwr Romaunsch.

 

Y mae gan y Romaunsch draddodiad llenyddol digon anrhydeddus. Ar wahân i destun unigryw o'r [[12fed ganrif]], mae llenyddiaeth bur sylweddol wedi tyfu ers cyfnod y [[Diwygiad Protestannaidd]], gyda'r testun printiedig cyntaf yn ymddangos yn y flwyddyn [[1552]]. Yn [[1938]] enillodd Romaunsch statws swyddogol yn y Swistir fel pedwaredd iaith (yn ei thalaith).

 

Mae llyfrau'n cael eu hargraffu yn y tafodieithoedd hyn i gyd, ond yn bennaf yn Sursilvan. Dysgir Romaunsch yn ysgolion yr ardal ieithyddol Romaunsch. Nid yw'r ymdrechion i greu iaith lenyddol safonol gyffredin i bob un o'r tafodieithoedd hyn wedi cael llawer o lwyddiant hyd yn hyn.

 

Dyma'r [[Y Bader|Bader]] (Paternoster) yn nhafodiaith Sursilvan:

:''Bab nos, ti che eis en tschiel: sogns vegni fatgs tiu num''.

:''E meina nus bec en empruament, mo spendra nus dal mal. Pertgei tes ein il reinavel e la pussonza e la gliergia a semper''.

 

*[[Radio Rumantsch]]

 

[[ru:Романшский язык]]

[[simple:Romansh language]]

[[sr:Романш]]

[[sv:Rätoromanska]]