Cytsain: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
didolnod Tsieineeg a Choreeg using AWB
Daffy2 (sgwrs | cyfraniadau)
Ehangu a thacluso'r tabl
Llinell 1:
[[Sain]] a gynhyrchir drwy gau neu drwy gulhau llif yr awyr sy'n pasio allan o'r [[ysgyfaint]] ar hyd y [[llwybr lleisiol]] yw '''cytsain'''. Gan fod yna fwymwy o gytseiniaid yn ieithoedd y byd nag sydd yn [[gwyddor Ladin|yr wyddor Ladin]] neu mewn unrhyw ddull ysgrifennu arall, defnyddir symbolau'r Gymdeithas Seineg Ryngwladol (yr [[IPA]]) i'w dynodi. Yn draddodiadol, gwahaniaethir rhwng cytseiniaid ar sail nifer o nodweddion cynaniadol:
 
* dull cynanu: sut mae'r cytsaingytsain yn cael ei chynanu, ai drwy atal llif yr awyr yn llwyr i greu [[cytsain ffrwydrol|ffrwydrolion]] megis /p b t d k g/ neu drwy lesteirio llif yr awyr yn rhannol i greu [[cytsain ffrithol|ffritholion]] megis /f/ ([[Cymraeg]] ''ff''), /v/ (Cymraeg ''f''), /θ/ (Cymraeg ''th''), /ð/ (Cymraeg ''dd'') neu /x/ (Cymraeg ''ch'')
* lle cynanu: lle ar hyd y llwybr lleisiol y digwydd y rhwystr. Yn y rhan fwyaf o achosion, mae hyn yn golygu lle mae'r tafod yn ymgyffwrd â [[taflod y genau|thaflod y genau]]
* os yw'r [[tannau lleisiol]] yn dirgrynu fel y mae'r gytsain yn cael ei chynhyrchu, ceir [[cytsain leisiol]] megis /b d g v ð/; os nad yw'r tannau lleisiol yn dirgrynu, ceir [[cytsain ddi-lais]] megis /p t k f θ/.
Llinell 8:
* [[hyd y gytsain]]
 
Ceir hefyd cytseiniaidgytseiniaid sy'n newid eu cynaniad fel y maen nhw'n cael eu cynhyrchu. Os yw cytsain yn dechrau gyda rhwystr llwyr yn y llwybr lleisiol sydd wedyn yn gwanhau i fod yn rhwystr rhannol yn ail ran y gytsain, ceir [[cytsain affrithol]] megis /tʃ/ (fel yn y gair ''Tsieina'') neu /dʒ/ (fel yn ''jôc'').
 
Gall fod yna fwy nag un cynaniad yn yr un gytsain. Cyfeirir at hyn fel [[cynaniad eilradd]].
 
YCytseiniaid cytseiniau yny Gymraeg yw:
{| class="wikitable"
|
Llinell 19:
|-
! ffrithol
| /f/ <ff> neu <ph>
| <ch>=/x/, <ff> a <ph>=/f/, <h>=/h/,<br /><ll>=/ɬ/, <nowiki><s></nowiki>=/s/, <nowiki><th></nowiki>=/θ/
|/θ/ <nowiki><ddth></nowiki>=/ð/, <f>=/v/
 
/ɬ/ <ll>
 
/s/ <nowiki><s></nowiki>
 
/ʃ/ <si> neu <sh>
 
/x/ <ch>
 
/h/ <h>
| /v/ <f>
/ð/ <nowiki><dd></nowiki>
|-
! ffrwydrol
| <c>=/kp/, <nowiki><p></nowiki>=
/pt/, <t>=/t/
 
| <nowiki><b></nowiki>=/b/, <nowiki><d></nowiki>=/d/, <g>=/g/
/k/ <c>
| <nowiki><b></nowiki>=/b/, <nowiki><db></nowiki>=/d/, <g>=/g/
/d/ <d>
 
/g/ <g>
|-
! trwynol
|/m̥/ <mh>
|
 
| <ng>=/ŋ/, <m>=/m/, <n>=/n/
/n̥/ <nh>
 
/ŋ̊/ <ngh>
| /m/ <m>
/n/ <n>
 
/ŋ/ <ng>
|-
! eraill
| <rh>=/r̥/ <rh>
| <l>=/lr/ <r>=/r/
/l/ <l>
 
/w/ <w>
|}