[[Delwedd:Gwaelod-y-garth.jpg|300px|de|bawd|Paentiad o'r pentre gan [[Penry Williams]]]]
MaePentre ger [[Caerdydd|Gaerdydd]] yw '''Gwaelod-y-Garth''' yn bentre agos i [[Caerdydd|Gaerdydd]], ym mhlwyf [[Pentyrch]],. maeMae wedi bod yn ran o [[Caerdydd|Ddinas Caerydd]] ers 1996,gynta bu'n ranrhan o sir [[De Morgannwg]] ers ad-drefnurhwng 1974 a 1996. Fe'i lleolir rhwng [[Caerdydd]] a [[Pontypridd]].
===Hanes===
Yn yyr [[16eg ganrif]] roedd Gwaelod-y-Garth yn enwog am ei mwyngloddfeydd [[haearn]]. Agorwyd y gweithfeydd haearn cyntaf rhwng [[1565]] a [[1625]]. Yn ystod y [[19eg ganrif]] ailagorwyd gweithfeydd yno gan gmwni Blackmoor Booker. Bu ymgyrchu i gadw'r gweithfeydd yn y [[1990au]].
===Enwogion===
*Dr Mary Gillham - un o'r merched cyntaf i ymweld ag [[Antarctica]], yn [[1959]].
*[[G. J. Williams]] - ysgolhaig Cymraeg.
*[[Jane Davidson]] - Gweinidoggweinidog yn [[llywodraeth Cynulliad Cymru]].
*[[Catrin Dafydd]] - Awdures a Llenorawdures, ac ennillyddenillydd y Fedal Lenyddiaeth yn [[Eisteddfod_Genedlaethol_yr_Urdd|Eisteddfod yr Urdd]] 2005
