Charles de Gaulle: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

| rhagflaenydd=[[René Coty]]

| olynydd=[[Georges Pompidou]]

| dyddiad_geni=[[22 Tachwedd]] [[1890]]

| lleoliad_geni=[[Lille]]

Gwleidydd a chadfridog o [[Ffrainc]] oedd '''Charles André Joseph Marie de Gaulle''' ([[22 Tachwedd]], [[1890]] - [[9 Tachwedd]], [[1970]]). Fe'i ganwyd yn [[Lille]]. Fe'i ystyrir yn un o ffigurau gwleidyddol pwysicaf yr [[20fed ganrif]].

 

Roedd yn swyddog galluog a daeth i'r amlwg yn y [[1930au]] pan gyhoeddodd ei lyfr ''Vers l'armeé de métier'' ([[1934]]), lle mae'n dadlau dros greu byddin fodern broffesiynol. Cafodd ei ddyrchafu'n gadfridog yn [[1940]] pan dorrodd [[yr Ail Ryfel Byd]] allan. Roedd yn aelod o gabinet [[Paul Reynaud]] ond gwrthwynebai'r cytundeb armistis a gadwai Ffrainc allan o'r rhyfel.

 

Yn dilyn cwymp Ffrainc i fyddin [[yr Almaen]] yn yr Ail Ryfel Byd, bu'n cynnal o Loegr lywodraeth alltud o'r enw [[Ffrainc Rydd]]. Yn y cyfnod anodd hwnnw daeth de Gaulle i fod yn symbol o wladgarwch i nifer o Ffrancod. Ond roedd tensiynau yn bodoli eisoes ym mherthynas de Gaulle â llywodraethau [[Prydain Fawr]] ac [[UDA|America]]. Teimlai de Gaulle fod y Cynghreiriad yn ei ddefnyddio. Yn [[1943]] fe'i penodwyd yn llywydd y Pwyllgor dros Ryddhad Cenedlaethol, a oedd newydd ei sefydlu, yn [[Algiers]]. Ar ddiwedd y rhyfel ffurfiodd lywodraeth dros dro; ef oedd yr arlywydd o [[1945]] hyd ei ymddeoliad ohono yn [[1946]].

 

Yn [[1947]] sefydlodd y ''[[Rassemblement du Peuple Français]]'' ond nid oedd yn llwyddianus iawn ac fe'i diddymwyd ganddo yn [[1953]]. Ymddeolodd o wleidyddiaeth am gyfnod ond cafodd ei alw i arwain ei wlad oherwydd yr argyfwng yn [[Rhyfel Annibyniaeth Algeria|Algeria]] yn [[1958]]. Roedd nifer o'r ymsefydlwyr Ffrengig yn y wlad honno yn gwrthryfela yn erbyn llywodraeth Ffrainc am eu bod yn ofni annibyniaeth.

 

Ym Medi [[1961]] ceisiodd y mudiad terfysgol asgell dde, yr [[Organisation de l'Armée secrète]] (OAS), ei lofruddio am ei fod yn barod i ildio annibyniaeth ar Ffrainc i [[Algeria]]. Seiliodd y nofelydd [[Frederick Forsyth]] ei nofel [[Day of the Jackal]] ar y digwyddiad a chafwyd ffilm enwog o'r un enw yn [[1973]] yn ogystal.

 

Wedi i Algeria gael ei hannibyniaeth yn [[1962]], canolbwyntiodd de Gaulle ar safle Ffrainc ar y llwyfan ryngwladol. Roedd Ffrainc wedi colli nifer o'i drefedigaethau, neu ar fin eu colli, a theimlai fod Prydain ac America yn ceisio gwthio'r wlad o'r neilltu. Gweithiodd yn galed o blaid ei weledigaeth o Ewrop o wledydd annibynnol ond cydweithredol a fyddai'n rhydd o ddylanwad yr Unol Daleithiau. Gwrthododd lofnodi'r [[Cytundeb Gwahardd Profi Arfau Niwcliar]] yn [[1963]] a thynnodd Ffrainc allan o [[NATO]] yn [[1966]]. Gwrthwynebai gais Prydain i ymuno â'r [[EEC]].

 

Ond wynebai densiynau cynyddol yn Ffrainc ei hun. Roedd protestiadau anferth [[Terfysg Paris 1968|Mai, 1968]] gan fyfyrwyr a gweithwyr yn argyfwng iddo. Ymddeolodd yn [[1969]] yn sgîl colli refferendwm ar ddiwygiad cyfansoddiadol.

 

Am flynyddoedd lawer ar ôl ei farwolaeth yn [[1970]] roedd ei polisïau ''[[Gaullist]]'' yn ddylanwadol iawn yng ngwleidyddiaeth Ffrainc. Mae'n parhau'n ffigwr dadleuol heddiw.

 

 

{{dechrau-bocs}}

{{diwedd-bocs}}

 

{{Comin|Charles de Gaulle}}

 

[[Categori:Prif Weinidogion Ffrainc|Chirac, Jacque]]

 

 

[[af:Charles de Gaulle]]

[[an:Charles de Gaulle]]

[[ar:شارل ديغول]]