Ymerodraeth Persia: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
TobeBot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: af:Persiese Ryk |
Xqbot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: lv:Senā Persija; cosmetic changes |
||
Llinell 1:
'''Ymerodraeth Persia''' oedd yr enw ar nifer o ymerodraethau yn y diriogaeth oedd yn dwyn yr enw [[Persia]] ac a elwir yn awr yn [[Iran]]. Y mwyaf adnabyddus o'r rhain oedd yr [[Ymerodraeth Achaemenid]] (648 - 330 CC.). Cnewyllyn yr ymerodraeth oedd yr ardal sy'n awr yn dalaith Fars yn Iran. Sylfaenydd Ymerodraeth Persia oedd
Ymestynnwyd ffiniau'r ymerodraeth ymhellach gan [[Darius I, brenin Persia|Darius I]]. Arweniodd ei fyddinoedd cyn belled a dyffryn [[Afon Indus]] a meddiannodd [[Thrace]] yn Ewrop. Methodd ymgyrch yn erbyn [[Groeg yr Henfyd|Groeg]] pan orchfygwyd byddin Bersaidd ym [[Brwydr Marathon|Mrwydr Marathon]] yn [[490 CC.]]. Rhannodd Darius yr ymerodraeth i tua ugain talaith (satrapi), a symudodd y brifddinas i [[Susa]], gerllaw Babylon.
[[
Ymosododd mab Darius, [[Xerxes I, brenin Persia|Xerxes I]] ar y Groegiaid gyda byddin enfawr ddeng mlynedd yn ddiweddarach, ond gorchfygwyd ei lynges ym [[Brwydr Salamis|Mrwydr Salamis]] yn [[480 CC.]] a gorchfygwyd ei fyddin ym [[Brwydr Plataea|Mrwydr Plataea]] yn
Yn ddiweddarach gwanychodd yr ymerodraeth, yn enwedig ar ôl marwolaeth [[Artaxerxes III Ochus]] yn [[338 CC]]. Yn [[334 CC.]] glaniodd [[Alecsander Fawr]], brenin [[Macedonia]], yn [[Asia Leiaf]] a meddiannodd [[Lydia]], [[Ffenicia]] a'r Aifft cyn gorchfygu byddin [[Darius III]] ym [[Brwydr Gaugamela|Mrwydr Gaugamela]] yn [[331 CC.]] a chipio Susa. Sefydlodd Alecsander ei ymerodraeth ei hun, ond ymrannodd wedi ei farwolaeth.
Llinell 13:
{{eginyn Iran}}
[[Categori:Ymerodraeth Persia|*]]
[[Categori:Yr Henfyd]]
Llinell 48 ⟶ 49:
[[la:Imperium Persarum]]
[[lt:Senovės Persija]]
[[lv:Senā Persija]]
[[mk:Персија]]
[[ms:Empayar Parsi]]
| |||