Michael D. Jones: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Image:Michael_D_Jones.jpg|rightbawd|thumbdde|300px|Delwedd o Gasgliad John Thomas, Llyfrgell Genedlaethol Cymru<ref>[[{{dyf gwe| url=http://www.llgc.org.uk/?id=343&L=1| teitl=Delwedd o Gasgliad John Thomas,| cyhoeddwr=Llyfrgell Genedlaethol Cymru]}}</ref>]]

Arloeswr a [[Cenedlaetholdeb Cymreig|chenedlaetholwr Cymreig]] o [[Y Bala|'r Bala]] oedd '''Michael Daniel Jones''' (cyn [[2 Mawrth]] [[1822]] &ndash; [[2 Rhagfyr]] [[1898]]). Fe sefydlodd Y [[Wladfa]] ym [[Patagonia|Mhatagonia]]. Cafodd ei eni yn nhŷ Yr Hen Gapel yn [[Llanuwchllyn]] ble mae cofeb iddo heddiw.

IEr geisiomwyn ceisio gwerthfawrogi arbenigrwydd Michael D. Jones fel meddyliwr [[gwleidyddiaeth|gwleidyddol]], maenmae'n angenrhaid gweldedrych sutar y maecysylltiadau rhwng gwahanol gymalau ei ddysgeidiaeth yn cysylltu â'i gilydd. Ni chyflwynoddfynegodd fynegiant manwl a threfnus o'iei olygiadau trwy gyfrwng [[llyfr]], ond eucymhwysodd cymhwysohwy at wahanol gwestiynau'r dydd fel yr oeddent yn codi ac yna; mae'r [[Celt]], [[cylchgrawn]] a fu dan olygyddiaeth Michael D. Jones, yn ffynhonnell anhepgor i'r nebrai sy'n dymuno ymgydnabod â'i [[athroniaeth]]. Teg yw dechrau lle buasai Michael D.Bu Jones ei hunan yn disgwyl inni ddechrau, sef gyda'i argyhoeddiadau Cristnogol. Myn ei weldgweld ei hunan ym mhopeth a ysgrifennodd fel lladmerydd y weledigaeth [[Cristnogol|Gristnogol –]], safbwynt y gellid ei ddisgwyl gan brifathro coleg [[diwynyddiaeth|diwinyddol]]. ColeddaiCredai Michael D. Jonesyn yr hyn a elwir heddiw yn “safbwynt Efengylaidd”. YnRoedd yn llythrenolwr yn ei agwedd at y Beibl yr oedd yn llythrenolwr, a chredaicredai fod geiriau'r Beibl, yn yr Hen Destament a'r Newydd i'w cymhwyso'n uniongyrchol at amgylchiadau cyfoes. Ac erEr cymaint a ysgrifennodd ar bynciau gwleidyddol, ni choleddai'rgoleddodd hyn y daethpwyd i'w galw'nyr “Efengyl Gymdeithasol”. Nid oedd ganddo gydymdeimlad â'r safbwynt y gellid uniaethu Cristnogaeth yn ddiamodddi-amod â gwelliannau moesol neu ddiwygiadau [[cymdeithas|cymdeithasol]]. Y flaenoriaeth ywiddo ef oedd achubiaeth bersonol.

Wrth i Jones geisio dadansoddi hanfodion bywyd cymdeithasol, â'naeth yn syth at benodau cyntaf [[Genesis]]. Ond llawer amlycach yw ei gred fod ffurflywodraeth yr Eglwys yn rhyw fath o batrwm i strwythur cymdeithasol yn gyffredinol. Daliai Michael D. Jones athrawiaeth [[yr Annibynwyr]] am yr Eglwys ac y mae dwy wedd, arwyddocaol iddo ef ar honno.: (a) sofraniaeth y gynulleidfa unigol tan Grist a'r gred ei bod yn rhydd iddi wrth ymyrraeth gan unrhyw gorff arall, a (b) fod yr awdurdod yn gorffwys yng nghorff aelodau'r eglwys, nid mewn unrhyw swyddogion y tu mewn neu'r tu allan iddi. O gymhwyso hyn at y genedl, daliai fod pob cenedl wedi ei bwriadu i fwynhau annibyniaeth a bod yr awdurdod yn gorffwys yng nghorff y [[dinesydd|dinasyddion]]. YrRoedd oeddJOnes yn ddigon naturiol iyn Michaelrhoi D. Jones roi pwyspwyslais ar natur eglwys, oherwydd yn y pwnc hwnnw yr oedd gwreiddyn chwerwder rhyngddo a Dr. John Thomas. Er hynny, nid cysylltiad damweiniol yn ei achos ef oedd hwnnw rhwng trefn eglwys a threfn cymdeithas. Meddai, “Mae cysylltiad glos rhwng ein syniadau ar drefn eglwysig a'n credo wleidyddol...”

Canlyniad arall yr argyhoeddiad hwn oedd ei ymosodiadau niferus ar y rhagrith oedd yn gwreiddiol yn y gred fod moesoldeb cyhoeddus yn wahanol i foesoldeb preifat. “Mae gan y Seison ddwy reol bywyd, un i bersonau unigol, ac un arall hollol wahanol i'r Llywodraeth.” ... Yr un ymateb sydd ganddo i'r cynnwrf poblogaidd ynglyn ag erchyllterau “Sion y Rhwygwr” (Jack the Ripper) ym 1888. Beth yw'r gwahaniaeth moesol rhwng erchyllterau Sion y Rhwygwr yn Llundain a thrais y llywodraeth yn Iwerddon? ... Na! - i Michael D. Jones yn y Beibl “un rheol o foesoldeb” sydd i genhedloedd ac unigolion ac y mae'r Deg Gorchymyn i'w cymhwyso at genhedloedd hefyd.

Mae Cymru'n genedl. Treuliodd Michael D. Jones ei oes i geisio dyfnhau; ymwybyddiaeth genedlaethol ymhlith y Cymry. Dyma'r hyn a ysgogai ei lafur mawr gyda'r Wladfa yn Ariannin. A dyma hefyd y gwahaniaeth mawr rhyngddo a radicaliaid o ysgol David Rees, Lanelli, S.R., a J.R. Daw'r pwynt yn amlwg yn oerfelgarwch Michael D. Jones at Henry Richard. Yn wir, cyn gynhared â 1884 yr oedd yn dal mai dysgeidiaeth Richard oedd y dylai'r Cymry “daflu ymaith bob gwahaniaeth”, ac “ymdoddi i John Bull” am “nad oes gan y Cymro yn awr ddim achos cwyno.”'

Ei gyfraniad personol arbennig i'r drafodaeth wleidyddol yng Nghymru oedd mynnu rhoi ymreolaeth yn gyntaf. Yn wir, yr oedd ysgrifenwyr Y Celt yn brolio'r papur am roi lle amlwg i ymreolaeth. Fel y dywedodd Michael D. Jones “Mae y Celt o'r dechrau wedi gosod lle amlwg i faner Ymreolaeth, ac yn neilltuol ymreolaeth i Gymru”. Y gwir yw, nad oes bron sôn o gwbl am y pwnc yng nghyfnod S.R. fel y golygydd oherwydd nid oedd y mater o ddiddordeb iddo ef. Ond pan ddaeth Pan Jones, awdur cofiant enwog Michael D. Jones, yn olygydd ym 1881, esboniwyd polisi'r Celt mewn datganiad sy'n “llawenychu fod y Sais balch teyrngarol o'r diwedd wedi cydnabod yn gyhoeddus y priodoldeb o ganiatáu deddfwriaeth neilltuol i Gymry” ac ychwanega, “Nid oes ond un sefyllfa a all fod yn well na hyn, sef cael llywodraeth Gartrefol i Gymru – eu Deddfwrfa eu hunain i'r Cymry, yn yr Undeb Prydeinig.” '

Pwyslais arbennig Michael D. Jones oedd fod yn rhaid rhoi ymreolaeth i Gymru ar frig y rhaglen wleidyddol. Wrth ddadlau tros yr argyhoeddiad hwn ym 1887, mae Michael D.awgrymodd Jones yn awgrymu pa ddylanwadau a'i creodd... “Athrawiaeth Kossuth, cenedlgarwr mawr Hwngari, oedd, hawl pob cenedl i reoli ei hunan.”

FelWrth yr oedd yri'r 1880au ynfynd cerdded rhagddyntymlaen, âi Michael D.ai Jones yn fwy diamynedd gyda'r dadlau yng Nghymru ynglŷn â pha fesurau y dylid eu rhoi ar flaen y rhaglen wleidyddol. Iddo ef, yr oedd ynroedd rhaid mynd at wreiddyn y mater., Ffolinebcredai yn eimai olwgffolineb oedd cynnal ymgyrchoedd yn galw am deddfau unigol ar y Tir, neuy Ddirwest, neu'ry DegwmDdegwm, neu Addysg, heb herio cynsail gwaelodol y drefn wleidyddol.; Sefsef fod gan Loegr hawl foesol i ddeddf tros Gymru. Yr oedd yn bur bigog ynglŷn â'r ffordd yr oedd Datgysylltiaddatgysylltiad yn cael ei wneud yn brif bwnc. Ymosododd yn chwyrn ar y [[Rhyddfrydwyr]] a gyfarfu yn y [[Rhyl]] yn nechrau 1887 a chynllunio i roi blaenoriaeth i'r pwnc hwnnw.'

Yr oeddRoedd y frwydr am Ymreolaeth yn rhywbeth llawerlawer mwy i Michael D. Jones na moddion i hwyluso llywodraeth neu i leddfu cwynion pobl un gornel o Brydain. Yr oedd a wnelo hi â bywyd, diwylliant, a grymuster moesol cymdeithas hanesyddol. YrRoedd oeddyn a wnelo hiymwneud hefyd â gwareiddio a disgyblu grym oherwydd yr oeddroedd gan Michael D. Jones ymwybod byw iawn â'r llanast a'r tristwch y mae'r byd wedi eu ddioddef trwy'r canrifoedd o ganlyniad i gamddefnyddio grym.

Agwedd arall ar genedlaetholdeb radical Michael D. Jones ywoedd ei feirniadu llym ar imperialaeth a'r effaith a gafodd ar genhedloedd gorchfygedig. Wrth drafod y pynciau hyn y mae ar ei fwyaf llym a digymrodedd. Ac yr oedd gofyn cryn ddewrder i gyhoeddi golygiadau mor feirniadol pan oedd imperialaeth Lloegr yn cyrraedd ei phenllanw a'r Cymry hwythau'n penfeddwi ar ogoniannau'r ymerodraeth na fentrau'r haul fachludo arni.

Bu'n draddodiad ymhlith Protestaniaid i ddeall y cyfeiriadur Beiblaidd at “Babilon Fawr” fel proffwydoliaethau yn erbyn Eglwys Rufain. Gwrthyd Michael D.Gwrthododd Jones yr esboniad hwn. “Wrth Babilon Fawr y deallaf fi, llywodraeth unbenaethol a phendefigol yn ei gwahanol agweddau, wedi ei seilio ar drais a gormes y drefn filwrol.” O gymryd y safbwynt hwn, gwêl y datganiadau ffyrnig yn y Beibl yn erbyn Babilon, fel geiriau i'w cymhwyso at y frwydr fodern yn erbyn imperialaeth.'

Mae Michael D.Roedd Jones yn pwysleisio fod yn rhaid i wlad rydd ddefnyddio “grym i osod troseddau i law”. Mae'n amhosib i gymdeithas ffynnu mewn anhrefn a dylai dinasyddion cyfrifol fod yn deyrngar i'w llywodraeth oherwydd y “gormeswyr gwaethaf o bawb yw dynion dilywodraeth”. Y drychineb yw fod awenau llywodraeth yn disgyn i ddwylo pobl ormesol. Yr oedd yn arwyddocaol fod y Diafol wedi ceisio temtio Iesu Grist trwy gynnig teyrnasoedd y ddaear iddo oherwydd y “Diafol bia bob llywodraeth ag sydd wedi ei seilio ar ormes a thywallt gwaed.” A gwrthododd Iesu ddefnyddio trais a rhyfel i sefydlu ei deyrnas. O ganlyniad, y mae polisi'r Ellmyn yr Affrica am y pegwn â dysgeidiaeth Iesu, yn ymestyn eu dylanwad trwy'r “fwled a'r Beibl” gan honni eu bod yn lledaenu Cristnogaeth. Ac nid yw gweithredoedd llywodraeth Lloegr yn Affrica fymryn gwell chwaith.

MaeCredai fod imperialaeth yn ei hanfod yn anfoesol ac nid yw'n rhyfedd ei bod yn esgor ar bob math o ddrygioni, oherwydd, “os yw ymreolaeth yn dda i Loegr, gellid meddwl fod yr un peth yn llesol i bob gwlad.” Mae Michael D. Jones yn glir yn ei feddwl beth yw'r egwyddor foesol sylfaenol yn y cyswllt hon: “Credaf finnau fod gwirionedd yn ddigyfnewid fel y Duwdod, ym mhob lle ac amser, ac mai cyfiawnder yw i bob cenedl gael llywodraethu ei hunan. Mae gwneud caethion darostyngedig o genhedloedd yn drosedd yn erbyn dynoliaeth, fel gwneud caethion o bersonau, a chredaf mai llywodraeth oresgynnol yw Babilon Fawr y Beibl, gyda'r hon y puteiniodd holl frenhinoedd y ddaear...” Felly, yn enw moesoldeb, dynoliaeth ac addysg y Beibl, nid oes gan y Cymry ddewis ond gwrthwynebu imperialaeth hyd eithaf eu gallu; dyna oedd cri Michael D. Jones.

== Ffynonellau Cyfeiriadau==