Yishuv: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Nodweddir yr Yishuv gan dwf demograffig oherwydd twf naturiol ac ymfudo. Yn 1860 yn ystod cyfnod yr Hen Yishuv roedd oddeutu 12,000 o Iddewon ym Mhalesteina gyfoes. Erbyn 1880 (a dechrau'r Yishuv newydd) roedd oddeutu 25,000 o Iddewon, ac erbyn cyhoeddi Annibyniaethannibyniaeth Israel roedd 680,000 o Iddewon yn y Wladwriaethwladwriaeth newydd.

Darganfu cyfrifiad filitaraidd Brydeinig yn 1918 fod yn y Palesteina 'newydd' a feddianwyd gan y Prydeinwyr, fod 573,000 Arabiaid (tua 10% ohonynt yn Gristnogion) a 66,000 o Iddewon.<ref>[http://www.bpb.de/internationales/asien/israel/44991/gesellschaft-palaestinas]</ref>

Mae'r term yn cyfeirio at yr holl Iddewon oedd yn byw yn nhalaith Syria Ottomanaidd cyn i'r <nowiki>[[Aliyah]]</nowiki> Gyntaf ddechrau yn 1882 a'r prosiect bwrpasol wleidyddol [[Seioniaeth|Seionaidd]] o wladychu'r diriogaeth. Roedd y rhain yn bennaf yn Iddewon Uniongred a oedd yn byw yn Jerwsalem, Safed, Tiberias aca Hebron.

Roedd cymunedau bachbychain hefyd yn Jaffa, Haifa, Peki'in, Acre, Sichem, Shfaram a hyd nes 1779 hefyd yn Gaza. MaeRoedd llawer o'r hen Yishuv treulio eieu amserhamser yn astudio'r Torah a derbyniwyd rhoddion gan Iddewon y Diaspora.

Mae'r "Yishuv Newydd" yn cyfeirio at yr holl fewnfudwyr Iddewig hynny y dechreuodd ymsefyldu yn y diriogaeth o'r Aliyah Cyntaf ym 1882 hyd at creu Gwladwriaeth Israel yn 1948. Rhestrid 5 Aliya ("esgyniad" hynny yw, esgyn i wlad Israel, ymfudo) yn ystod y cyfnod. Mae'r cysyniad o'r yishuv a'r Aliya (aliyot lluosog) neu mewnfudofewnfudo (dychwelyd) Iddewig i Eretz Israel wedi eu clymunu'n agos iawn.

Yn ystod y cyfnod yr Otomaniaid roedd dau brif Aliyot ac o ganlyniad i hynny oeddbu i boblogaeth yr yishuv dreblu, o oddeutu 25,000 yn 1880 i 83,000 (10% o boblogaeth y dalaith) yn 1920. Ar ôl diwedd y Rhyfel Byd Cyntaf, roedd eraill tri aliyot arall, ac erbyn 1931 roedd 172,000 o Iddewon (17% o'r boblogaeth). Yn 1942 roedd 485,000 (30%) o boblogaeth Palesteina Mandad Prydain yn Iddewon. Y blynyddoedd brig o fewnfudo oedd 1925 at 1933-1936, cyfnod pan ffodd miloedd o Iddewon Ewrop rhag llywodraethau [[Ffasgiaeth|ffasgaidd]] a [[gwrth-Semitaidd]]. Ar y noson cyn y Datganiad Annibyniaeth Gwladwriaeth Israel cafwyd ymfudiadau newydd a phwysig o Iddewon a oedd wedi goroesi'r [[Holocost]]. Yn 1948 cyfanswm yr Iddewon Yishuv rhifooedd 650,000 o unigolion.

'''Sefydlu Aneddiadau Newydd''' - Yn wahanol i'r Hen Yishuv a gadwaugadwai at 'drefi hanesyddol' Israel - Jerwsalem, Tiberias, Safed a Hebron, aeth aelodau'r Yishuv Newydd ati'n strategol i greu aneddiadau newydd sbon gan brynu tir corsiog neu diffaith y amaethu neu sefydlu trefi newydd. Roedd llawer o'r gwladychwyr newydd wedi eu hysbrydoli a threfnu drwy fudiad [[Chofefei Tzion]].