Rhosyr (cantref): Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 1:
[[Cantref]] ar [[Ynys Môn]] oedd '''Cantref Rhosyr'''. Roedd yn un o dri chantref ar yr ynys, ynghyd ag [[Aberffraw (cantref)|Aberffraw]] a [[Cemais (cantref ym Môn)|Cemais]].
Ei ganolfan oedd [[Rhosyr]], lle cynhelid un o lysoedd pwysicaf Twysogion [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]], sef [[Llys Rhosyr]]. Roedd y cantref yn ffinio â Chemais yn y gogledd ac Aberffraw yn y gogledd-orllewin. Yn y de roedd yn gorwedd ar lan [[Afon Menai]] ac yn wynebu cantref [[Arfon]] ar y tir mawr. Er bod cantref Aberffraw yn bwysicaf yn wleidyddol, Rhosyr oedd y cyfoethocaf o'r tri chantref am fod ei thir [[amaeth]]yddol yn well nag eiddo'r lleill.
Roedd y cantref yn ymrannu'n ddau [[Cwmwd|gwmwd]], sef [[Menai]] yn y gorllewin a [[Dindaethwy]] yn y dwyrain. Yn ogystal â [[llys Rhosyr]] ym Menai roedd gan Dindaethwy lys cymydol yn [[Llan-faes]] hefyd. ▼
Roedd y cantref yn ymrannu'n ddau [[Cwmwd|gwmwd]], sef:
Yn ddiweddarach yn yr [[Oesoedd Canol]] sefydlodd [[Llywelyn Fawr]] [[mynachlog|fynachlog]] yn Llan-faes a chladdwyd ei wraig [[Siwan]] yno. Cyn hynny roedd gan y cantref un o ddau ''[[clas|glas]]'' pwysicaf yr ynys ym [[Penmon|Mhenmon]], a drowyd yn [[Priordy|briordy]] yn y [[12eg ganrif]], sef [[Priordy Penmon]].▼
* [[Menai]] yn y gorllewin
* [[Dindaethwy]] yn y dwyrain.
▲
▲Yn ddiweddarach yn yr [[Oesoedd Canol]] sefydlodd [[Llywelyn Fawr]] [[mynachlog|fynachlog]] yn Llan-faes a chladdwyd ei wraig [[Siwan]] yno. Cyn hynny roedd gan y cantref un o ddau ''[[clas|glas]]'' pwysicaf yr ynys ym [[Penmon|Mhenmon]], a drowyd yn [[Priordy|briordy]] yn y
==Gweler hefyd==
*[[Cantrefi a chymydau Cymru]]
| |||