Moronen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Stefanik (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Stefanik (sgwrs | cyfraniadau) |
||
Llinell 40:
==Hanes==
[[File:CarrotDiversityLg.jpg|thumb|Gwahanol fathau o foron]]
Bu'r moron yn tyfu'n wyllt am ganrifoedd, pan ddechreuwyd ei hamaethu ymddengys bod hynny am ei dail persawrus a'i hadau yn hytrach na'r gwraidd, fel sy'n gyffredin heddiw. Canfuwyd hadau moron yn y [[Swistir]] a de'r [[Almaen]] sy'n dyddio yn ôl i 2000–3000 BC.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Carrot#CITEREFRubatskyQuirosSiman1999</ref> Mae rhai o berthnasau agos y foronen yn dal i gael eu hamaethu ar gyfer eu dail ac hadau megis; [[persli]], cilantro, coriander, fennel, anise, dill a cumin. Ceir y cofnod cynharaf o'r gwreiddyn mewn ffynhonell Glasurol o'r ganrif 1af OC;roedd y Rhufeiniaid yn bwyta llyseiyn gwrieddyn o'r enw ''pastinaca'',<ref>https://books.google.co.uk/books?id=O-t9BAAAQBAJ&pg=RA4-PA387&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> a allai unai fod yn foron neu'n banas, sy'n berthynas agos iddo.
Y gwreiddyn presennol oren yw canlyniad croesffrwythlonni cymharol diweddar. Daeth y gwreiddiau cyntaf o Iran ac fe'u trosglwyddwyd i'r Iseldiroedd gan y VOC yn yr 17g.<ref>http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/7188969.stm</ref> Gwnaed hyn er mwyn tyfu llyseiyn yn lliw teulu brenhinol y wlad, sef oren. Ond ceir amheuaeth o'r stori yma gan eraill.<ref>http://www.carrotmuseum.co.uk/history5.html</ref>
|