Moronen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Llysieuyn]] yw '''moron'''. Fel(''[[Daucus arfercarota]]'' bwytiris-r. y''sativus''). Y gwraidd sydd fel arfer yn [[oren (lliw)|oren]] yw'r rhan a fwyteir. Mae'n frodorol o [[Ewrop]] a de-orllewin [[Asia]].

Mae '''moron''' (unigol: ''moronen'', er mai yn y lluosog y cyfeirir at y llyseun fel rheol) yn cael eieu drintrin fel llysiau yr un [[rhywogaeth]] â moron gwyllt, ''Daucus carota'' (neu ar lafar, [[Moronen y maes|Moron y maes]]). Mae hyn yn croesi yn rhwydd iawn gyda'r foronen bwytadwy, fel y gall gwraidd gwyn ymddangos yn achlysurol rhwng y moron wedi'u tyfu. Mae moron yn gyfoethog o beta carote, y mae'r corff yn ei drawsnewid i [[fitamin A]].

Mae moron yn cynnwys [[Beta-carotene]], sydd ynsy'n dda i'r iechyd. Yn yr [[Ail Ryfel Byd]], cyhoeddodd llywodraeth [[Prydain]] y propaganda bod moron yn eich helpu i weld yn y tywyllwch. Ond roedd hyn er mwyn cuddio oddi wrth y [[Natsïaid]] y ffaith eu bod nhw wedi datblygu [[RADAR]] i ddarganfod yr [[awyren]]nau [[Almaen]]ig. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/2146171.stm]

Mae'r fornenforonen yn blanhigyn eilflwydd sy'n perthyn i'r gangen umbellifer o deulu rhywiogaethol Apiaceae. Bydd yn cychwyn ei dyfniant drwy dyfu tisw o ddail tra'n creu'r [[prif wreiddyn]] fawr. Gall cyltifar sydyn-dwf aeddfedu o fewn 3 mis (90 diwrnod) o hau'r hadyn, tra bod cyltifar araf-dwf yn cael ei medi ar 4 mis (120 diwrnod). Mae'r gwraidd yn cynnwys mesur uchel o carotene alpha a beta, ac yn ffynhonnell dda o Fitamin K a Fitamin B6. Serch hynny, mae'r grêd bod bwyta moron yn gwella golwg yn y nos yn fyth a ledaenwyd gan lywodraeth Prydain yn yr [[Ail Ryfel Byd]] er mwyn cam-arwain yr Almaen ar ei gallu milwrol.