Dewiniaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

'''Dewiniaeth''', (hefyd '''dewindabaeth''', '''hudoliaeth''', '''y gelfyddyd''' a '''swyngyfaredd''') yw'r term am ddylanwadu ar ddigwyddiadau, gwrthrychau, pobl a ffenomena trwy foddion goruwchnaturiol, paranormal neu gyfriniol. Gallai hefyd cyfeirio at yr ymarferion a ddefnyddierddefnyddir i wneud hynny, a'r credau sy'n defnyddio'r rhain i esbonio digwyddiadau a ffenomena. Mewn termau [[Ocwlt|ocwltwyr]] modern, dewino yw'r weithred o gyfuno'r bydol â'r aruchelarucheler imwyn ganolbwyntiocanolbwyntio'r ewyllys ifel gaely dylanwadcaiff ddylanwad ar ddigwyddiad, gwrthrych, a bodau. Yn aml mae [[cyfriniaeth]], [[ocwlt|ocwltiaeth]], [[crefydd]], [[gwyddoniaeth]] a [[seicoleg]] yn dylanwadu ar ymarferiadau o ddewiniaeth.

Nodwedd sylfaenolUn o ddewiniaethnodweddion sylfaenol dewiniaeth yw'r cred y gall efelychiad o weithred cael yr un effeithiau â'r gweithred go iawn. Gwneir hynny drwy gyfatebiaeth symbolaidd. Enghraifft o hynny yw "lladd" neu niweidio dol gwyr sy'n cynrychioli person go iawn, yn y cred y byddai'r fath efelychiad yn cael effaith cyffelyb ar y person hwnnw. Gelwir y cydsyniad hwn "dewiniaeth sympathetig". Mae hi'ndewiniaeth sympathetig yn ffurfio rhan hanfodol o bron bob math o ddewiniaeth, o [[siamanaeth]] i ddewiniaeth ddefodol, sy'n ffocysu ar y defnydd o ddefodau llawn cyfatebiadau symbolaidd cymhleth er mwyn dewino, yn ogystal ag mewn defodau crefyddol megis yr [[offeren]] [[Cristnogaeth|Cristnogol]].

Yn aml defnyddir technegau i weld pethau tu hwnt i'r dewin mewn gofod ac amser, yn bennaf i d[[darogan]] y dyfodol. Roedd unwaith adeg yng [[Cymru|Nghymru]] pryd byddai darogan yn rhan barchus, gydnabyddedig o fywyd cymdeithas, fel mae sylwadau Gerallt Cymro ynglŷn ag [[awenyddion]]<ref>Thomas Jones (cyf.), ''Gerallt Gymro'', Caerdydd, 1938.</ref> a gyrfa'rhanes [[Dyn Hysbys|dynion hysbys]] yng Nghymru yn tystio. Yn ôl tystiolaeth gynnar, roedd darogan yn rhan sylfaenol o fywyd crefyddol y [[Celtiaid]], gyda ''vates'' ([[Gâl]]) a ''fili'' ([[Iwerddon]]) yn gyfrifol amdano gan amlaf. Byddai rhai yn derbyn eu gwybodaeth am y dyfodol drwy arsylwadau o ehediadau a galwadau adar. Dull arall ymhlith y Celtiaid oedd darogan yn ôl breuddwydion neu weledigaethau a gafwyd mewn llewyg, neu "swyn-gwsg".<ref>Griffiths, Kate Bosse; ''[[Byd y Dyn Hysbys]]: Swyngyfaredd yng Nghymru, td 83-84 , Y Lolfa 1977.</ref>

Ffurf arall ar ddarogan yw [[sêr-ddewiniaeth]] neu "astroleg", sef grŵp o systemau, traddodiadau a chredoau lle mae gwybodaeth oam leoliad [[planed]]iau yng nghyswllt [[Cytser|cytserau]]'r [[Sidydd]] yn galluogi'r dewin i ddeall a dehongli gwybodaeth am bersonoliaethbersonoliaethau personpobl a rhagweldrhagddweud eieu ddyfodoldyfodol. Ym [[Mesopotamia]] a'r [[Hen Aifft]] roedd dosbarth arbennig o offeiriaid yn astudio'r nefoedd er mwyn ceisio [[darogan]] y dyfodol. Roedd sêr-ddewiniaeth a'r defnydd o [[horosgop]]au yn boblogaidd iawn ymhlith [[Dyn Hysbys|Dyniondynion Hysbyshysbys]] yng Nghymru. a ddefnyddiai hefyd [[daeargoel]] i ddarogan y dyfodol.