CERN: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Yn swyddogol, nid yw safleoedd CERN yn dod o dan oruchwyliaeth naill ai'r Swistir na Ffrainc. CyfranoddCyfrannodd aeloda'r gyfundrefn (yn y flwyddyn 2008) dros 664 miliwn Ewro i'r gwaith.<ref>{{eicon enên}} [http://dg-rpc.web.cern.ch/dg-rpc/Scale.html Gwefan CERN - 'Resources Planning and Control']</ref>

Prif pwrpasbwrpas CERN yw darparu cyflymyddion gronynnau ac yr isadeiledd sydd angen ar gyfer ffiseg egni uchel. Lleolir y [[Gwrthdrawydd hadronnau mawr]] yno.

Ar 29 Medi 1954 daeth 11 gwlad gorllewin Ewrop at ei gilydd i arwyddo cytundeb a oedd yn eu clymu i'r prosiect hwn. Yn 1954 newidiwyd enw'r mudiad i ''Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire'' ond penderfynwyd cadw'r hen acronym CERN. <ref>{{eicon enên}} [http://public.web.cern.ch/Public/Content/Chapters/AboutCERN/WhatIsCERN/CERNName/CERNName-en.html "The CERN Name"], ar wefan CERN website.</ref>

Yn fuan wedi ei sefydlu, datblygodd y gwaith i fod yn fwy nac ymchwil i fewnmewn i'r [[niwclews atomig]], gan ymestyn i ynni-uwch, maes ffiseg sydd yn ymwneud â'r rhyngweithio rhwng gronynnau is-atomig ac felly, cyfeirir at CERN yn aml fel: '''European laboratory for particle physics''' (''Laboratoire européen pour la physique des particules'').

* 1973: Darganfod cerrynt niwtral yn Siambr Swigen Gargamelle<ref>{{eicon enên}} [http://public.web.cern.ch/public/en/About/History73-en.html</ref>

* 1983: Darganfod [[bosonau W a Z]] yn arbrofion UA1 a UA2.<ref>{{eicon enên}} [http://public.web.cern.ch/public/en/About/History83-en.html</ref>

* 1999: Darganfod ''CP-violation'' uniongyrchol yn arbrawf NA48 <ref>{{eicon enên}} [http://arxiv.org/abs/hep-ex/9909022v1 V. Fanti et al., Phys. Lett. B465 (1999) 335 (hep-ex/9909022)]</ref>

Yn 1992 aeth y Wobr Nobel ffiseg i'r ymchwilydd [[Georges Charpak]] o CERN am ei "ddarganfyddiad ac am ddatblygu synhwyryddionsynwyryddion cnewyllynolcnewyllol."

[[Delwedd:Premier serveur Web.jpeg|bawd|chwith|Y cyfrifiadur hwn a ddefnyddiwyd gan y gwyddonydd [[Sir Tim Berners-Lee]] yn CERN oedd y syrfyrserfiwr gwe cyntafgyntaf drwy'r byd.]]

Dechreuodd y [[gwe fyd-eang|we fyd-eang]] yma yn CERN mewn prosiect o'r enw [[ENQUIRE]], a sefydlwyd gan Sir [[Tim Berners-Lee]] a [[Robert Cailliau]] yn [[1989 gwyddoniaeth|1989]]. Roedd y prosiect yn ymwneud â thestun, neu uwch-destun a oedd yn cysylltu â'i gilydd. Ei bwrpas wrth gwrs oedd cysylltu'r holl wyddonwyr byd-eang oedd yn gweithio gyda'i gilydd. Ar 30 Ebrill 1993, cyhoeddodd CERN fod y We Fyd-eang (neu www) am ddim i bawb. Mae copi o'u gwefan gynharaf i'w gweld: [http://www.w3.org/History/19921103-hypertext/hypertext/WWW/TheProject.html yma.] I roi hyn mewn cyd-destun, yn 1996 y lansiwyd y wefan Gymraeg gynhwysfawrcynhwysfawr gyntaf.<ref> [http://www.barddoniaeth.com/] 'Rebel ar y We' (bellach wedi'i hailenwi'n 'Rhedeg ar Wydr')</ref>

Cyn y gwaith hwn ar y we, roedd CERN eisioeseisoes wedi bod yn flaenllaw iawn yn datblygu'r [[rhyngrwyd]] gan gychwyn ar ddechrau'r 1980au. Gweler y datblygiadau hyn [http://www.cern.ch/ben/TCPHIST.html yma].

* {{eicon enên}} [http://www.cern.ch/ Y wefan swyddogol]