Golwg ar Deyrnas Crist: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B Cyfeiriad |
Cwblhau cyfraniad ar wyddoniaeth yng ngwaith Pantycelyn. |
||
Llinell 1:
[[Delwedd:Golwg ar Deyrnas Crist. William Williams (Pantycelyn). Wynebddalen Argraffiad 4 (1822).jpg|bawd|'''Golwg ar Deyrnas Crist.''' William Williams (Pantycelyn). Wynebddalen Argraffiad 4 (1822)]]
Cerdd hir a ysgrifennwyd gan [[William Williams (Pantycelyn)|William Williams]] (Pantycelyn) yw "'''Golwg ar Deyrnas Crist''' - neu Grist yn bob Peth, ac ymhob Peth: sef, Caniad mewn dull o agoriad ar Col. iii. 11. 1 Cor. xv. 25"<ref name=":0">{{Cite web|url=https://viewer.library.wales/4769484#?c=0&m=0&s=0&cv=0&xywh=-522%2C-159%2C3059%2C3173|title=Golwg ar Deyrnas Crist|date=1756|access-date=20/2/19|website=Llyfrgell Genedlaethol Cymru|last=Williams|first=William|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref>.
[[Delwedd:Golwg ar Deyrnas Crist. William Williams (Pantycelyn). Argraffiad 4 (1822) tudalen 40 troednod.jpg|chwith|bawd|Troednod (tud 40 argraffiad 1822) yn disgrifio gwybodaeth cyffredinol y pryd (argraffiad 1764) ar [[Comed|gomedau]]. Ymddangosodd gomed Halley yn 1758/59, 3 mlynedd ar ôl argraffiad gyntaf cerdd Pantycelyn. |450x450px]]
==Seryddiaeth a Bioleg==
Nid gwyddonydd oedd Williams<ref>{{Cite journal|url=https://journals.library.wales/view/1394134/1409404/16#?xywh=-1444%2C679%2C6162%2C3126|title=Pantycelyn ac iaith gwyddoniaeth|last=Hughes|first=Glyn Tegai|date=Gwanwyn 1992|journal=Y Gwyddonydd|volume=29 (3)|pages=91-93}}</ref> ond oherwydd cyfeiriadau eang at [[seryddiaeth]] a [[Bywydeg|bioleg]] (yn arbennig yr hyn a ddatgelwyd gan y telesgop a'r [[microsgop]] cynnar) ei oes yn y gerdd, gellir ei ddefnyddio i ganfod diddordeb Pantycelyn yn y maes hwn. A thrwy hynny ymwybyddiaeth (rhai o leiaf) o Gymry Cymraeg ei oes o'r datblygiadau [[Gwyddoniaeth|gwyddonol]] diweddaraf. Yn ôl bywgraffiad Gomer Roberts ohono<ref name=":1" />, dylanwadwyd gwybodaeth Williams gan lyfrau'r Parch William Derham (1637-1735)<ref>{{Cite journal|url=https://www.nature.com/articles/135500d0|title=Dr. William Derham, F.R.S. (1657–1735)|last=Dienw.|first=|date=30 Mawrth 1935|journal=Nature|volume=135|pages=500–501}}</ref>, canon Windsor ac yn aelod o'r Gymdeithas Frenhinol. Trwy ei lyfrau<ref>{{Cite book|title=Physico-Theology: or, A demonstration of the being and attributes of God, from his works of creation.|last=Derham|first=William|publisher=|year=1713|isbn=|location=|pages=}}</ref><ref>{{Cite book|title=Astro-Theology: or, A demonstration of the being and attributes of God from a survey of the heavens.|last=Derham|first=William|publisher=|year=1715|isbn=|location=|pages=}}</ref> trosglwyddwyd gwybodaeth am ddarganfyddiadau'r Oleuedigaeth (o [[Nicolaus Copernicus|Copernicws]] i [[Isaac Newton|Newton]] a [[Anton van Leeuwenhoek|Van Leeuwenhoek]]) i offeiriaid a gweinidogion yr efengyl (a oedd yn darllen [[Saesneg]]) yr [[18fed ganrif|18 ganrif]]. Diddorol yw sylwi bod Williams wedi cynnwys sylw at ymddangosiad [[1758]]/9 o [[Comed|gomed]] Halley yn yr ail argraffiad (1764). (Roedd Halley wedi darogan y digwyddiad - ond heb fyw yn ddigon hir i'w gweld.) Mae'n amlwg i Williams dilyn y datblygiadau ar ôl marwolaeth a dylanwad uniongyrchol Derham.
Efallai fod y llyfr hwn yn gosod seiliau'r ymdrafod ymddangosiadol rhwng crefyddwyr a gwyddonwyr Cymraeg a Chymreig sydd wedi para hyd heddiw<ref>{{Cite book|title=Cristnogaeth a Gwyddoniaeth|last=Noel Davies a T. Hefin Jones|first=|publisher=Gwasg Prifysgol Cymru|year=2017|isbn=9781786831262|location=Caerdydd|pages=}}</ref>.
==Cyfeiriadau==
| |||