Persli: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Perlysieuyn]] [[Planhigyn blodeuol|blodeuol]], defnyddiol iawn yn y gegin yw'r '''Persli''' neu'r '''Perllys''' (Lladin: ''Petroselinum Crispum''; Saesneg: ''Parsley'') ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas [[llysiau'r bara]] (Sa: ''coriander''), ond nad yw cweit mor gryf.

 

Ceir dau fath cyffredin: y ddeilen gyrliog a drafodir yn yr erthygl hon a'r ddeilen llyfn, fflat (Lladin: ''Petroselinum neapolitanum'') sydd â blas cryfach oherwydd fod mwy o'r olew [[apiol]] ynddo.<ref>[http://www.osagegardens.com/parsley.html Gerddi Osage: persli]</ref> Ond tyfu'r math cyrliog mae llawer o arddwyr, gan ei fod yn fwy anhebyg i'r [[cegid]] (Sa: ''hemlock'').

 

Math arall sy'n gyffredin drwy [[Ewrop]] ac [[UDA]] yw'r [['Perllys gwreiddiog']] sy'n cael ei dyfu'n unswydd am ei wreiddyn - sy'n edrych yn debyg iawn i [[panas]].

 

(Saesneg: ''Companion plant'').

Mae'r perllys yn cael ei blannu'n aml, nid er mwyn ei fwyta, ond oherwydd ei fod yn atynnu [[gwenyn]] i'r ardd. Mae e felly'n cynorthwyo planhigion eraill. Er enghraifft, mae'n cael ei blannu ger planhigion [[tomato]] er mwyn dennu'r [[gwenynen feirch|wenynen feirch]], er mwyn iddi hithau ladd '[[siani fachog]] y tomato' (Sa: ''tomato hornworms'') sy'n gloddesta ar [[neithdar]] y planhigyn perllys. Yn ai, mae'r perllys yn creu arogl cryf iawn sy'n cuddio arogl y planhigyn tomato, ac felly mae hwnnw'n cael llonydd.

 

Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o [[Fitamin C]], [[Fitamin A]] a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr [[aren]]nau a'r [[pledren|bledren]]. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd [[llau pen]].<ref>Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.</ref><ref>[http://www.gardensablaze.com/HerbParsleyMed.htm Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze']</ref>

 

Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau.

 

{{cyfeiriadau}}

 

 

{{eginyn planhigyn}}

[[ms:Pokok Pasli]]

[[myv:Алашань тикше]]

[[nap:Petrusino]]

[[nl:Peterselie]]