Derwen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Duncan Brown (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol (ap) Golygiad trwy'r ap iOS
Duncan Brown (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol (ap) Golygiad trwy'r ap iOS
Llinell 23:
* ''Major Oak''
Efallai mai’r ''Major Oak'' yn [[Fforest Sherwood]], [[swydd Nottingham]] ydy’r dderwen enwocaf ym Mhrydain. Credir ei bod hi’n 800-1100 mlwydd oed ac yn ôl llên gwerin, defnyddid y goeden hon gan [[Robin Hood]] a’i ddynion i gael cysgod. Amcangyfrifir bod pwysau’r Major Oak yn 23 tunnell a bod ei chengl yn 33 troedfedd. Cafwyd yr enw ‘Major Oak’ oddi wrth Major Hayman Rooke a roes i ni ddisgrifiad o’r goeden yn 1790. Ers yr [[Oes Fictoria|Oes Fictoraidd]], mae canghennau’r Major Oak yn cael eu cynnal gan system sgaffaldio ac yn 2003, dechreuwyd blanhigfa yn [[swydd Dorset|Norset]] trwy blannu glasbrennau a dyfwyd o fes y Major Oak. Diben y blanhigfa hon oedd astudio hanes a [[DNA]]'r Major Oak.<ref name=Coleman> Martin Coleman yn Llais Derwent rhifyn 38</ref>
 
==Ecoleg==
Mae‘r dibyniaeth y nifer mwyaf o rywogaethau ar y ddwy rywogaeth o dderwen yn rhagori ar unrhyw fath arall o goeden ym Mhrydain{{citation needed|date=Chwefror 2018}}.
 
'''Darafal''' neu afal y dderwen yw hwn, math o [[chwydd]] (''gall''), neu ardyfiant planhigol, ar dderw wedi ei achosi gan gacynen chwyddi, ''gall-wasp'' yn Saesneg. (Dywedir mai tarddiad y S. ‘’gall’’ yw dieithr, felly ”tyfiant dieithr”, - cymharer (cymh. [[llygoden ffyrnig|llygoden Ffrengig]], [[cytiau Gwyddelod]] ayb.)<ref>Bwletin Llên Natur rhifyn 52[https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn52.pdf]</ref>
[[Image:Oak apple.jpg|thumb|right|250px|Afal An oak apple on a tree in [[Worcestershire]], [[England]]]]
 
=== Mytholeg a chred ===
Mewn nifer o ddiwylliannau [[Indo-Ewropeaidd]], gan gynnwys y [[Celtiaid]] (gweler [[drunemeton]]), roedd y dderwen yn goeden sanctaidd. Derwen yw tarddiad poblogaidd y gair Gymraeg [[derwydd]], ond gwyddys bellach nad oes sail ieithyddol i hynny. Ym mytholeg y [[Germaniaid]] roedd y goeden yn perthyn i [[Donar|Ddonar]], duw'r [[mellten|mellt]]. Roedd y [[Groeg yr Henfyd|Groegiaid]] yn ei chysylltu â [[Zeus]], pennaeth [[duw]]iau [[Olympws]]; plennid derw sanctaidd mewn cysegrfannau fel [[Dodona]]. Mae'r dderwen yn symboleiddio nerth gwrywaidd a dyfalbarhad.
 
[[Delwedd:Quercus petraea - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-118.jpg|250px|chwith|bawd|Derwen ddigoes: dail a mes]]
 
==Cyfeiriadau==