Rheol Tintur: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu
Sian EJ (sgwrs | cyfraniadau)
Manion ac ychwanegu'r Nodyn newydd (Anrhydeddau) using AWB
Llinell 1:
[[FileDelwedd:POL Dobrzyca COA.svg|rightdde|thumbbawd|250px|rightdde|Arfbais bwrdeistref Dobrzyca, [[Gwlad Pŵyl]], sy'n cymdymffurfio gyda Rheol Tintur - metal ar liw (gwyn ar goch)]]
'''Rheol Tintur''' yw rheol sylfaenol dylunio [[Herodraeth|herodraeth]]. Crynhwyd y rheol gan y Cymro [[Humphrey Lhuyd]] yn 1568 gyda'r dywediad syml: "ni ddylid roi metal ar fetal, na lliw ar liw". Golyga hyn na ddyliau lliwiau heraldaidd ''or'' nac ''argent'' (aur ac arian, neu mewn termau syml, gwyn a melyn) nac un o'r [[lliw|lliwiau]] arferol, ''azure'', ''gules'', ''sable'', ''vert'' a ''purpure'' nac enghreifftiau prin eraill, cael eu rhoi ar liw arall. Gellir cael eithriadau i hyn ym maes defnydd o 'ffwr' heraldaidd (h.y. ermine, vair ac amrywiaethau eraill) yn ogystal â "proper" (prif ddelwedd yr arfbais, sy'n cadw'n driw at natur er enghrafft, afal goch ar goeden werdd, ond diffinir hyn gan herald) ond mae'r rhain yn eithriadau i Reol Tintur.
 
Llinell 9:
 
==Rhai Eithriadau==
[[FileDelwedd:Arms of Llywelyn.svg|thumbbawd|Arfbais [[Llywelyn ap Gruffydd]], Tywysog Cymru - enghraifft o eithrad sy'n caniatáu lliw ar liw ar rhannau ansylweddol o gorff creadur]]
Dydy rhaniad syml amlwg rhwng dwy lain yn gorwedd wrth ymyl ei gilydd, ddim yn cael eu hystyried fel 'lliw ar liw'. Ond fe ddaw pethau'n fwy cymleth lle ceir dyluniad mwy cymleth gyda bariau (''barry'') neu siec (''checky'').<ref>https://www.heraldica.org/topics/tinctrul.htm</ref>
 
Llinell 16:
 
===Crest a Chefnogwyr===
[[FileDelwedd:Royal Coat of Arms of the Kingdom of Scotland.svg|thumbbawd|Arfbais Frenhinol Teyrnas yr Alban, enghraifft o Chefnogwr yn torri'r rheol metal ar fetal gyda torch coron am wddw'r uncorn]]
Gwneir eithriad i'r Rheol, yn nghyd-destun crest neu chefnogwyr, heblaw fod y crest neu'r cefnogwr ei hun yn rhan o'r llain neu'n cynnwys un neu fwy gwthrych. Ceir, er enghraifft, goler aur o gylch cefnogwr arian ac yn dderbyniol (fel gwelir ar gefnogwr uncorn ar fathodyn yr Teyrnas yr Alban a'r Deyrnas Unedig. Ond, mewn enghraifft lle ceir adennydd eryr eu defnyddio fel crest sydd gyda trefoil arno (fel yn arbais talaith [[Brandenburg]]) rhaid i'r terfoil ddilyn Rheol Tintur.
 
Llinell 26:
 
==Tor-rheol==
[[FileDelwedd:Armoiries de Jérusalem.svg|thumbbawd|rightdde|"Argent a Cross potent rhwng pedwar Crosslets Or plaen" yn torri Rheol Tintur gan ei fod yn fetal ar fetal]]
Dilynir Rheol Tintur mor agos fel y gelwir arfbeisiau sy'n torri'r rheolau yn ''armes fausses'' (arfbeisiau ffals) neu ''armes à enquérir'' (arfbeisiau ymholi); tybir bod pob cam-weithredu yn bwrpasol ac yn cynnig i'r gwyliwr ofyn sut a pham y cawsant eu dewis a'u debryn.