Glaw: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Duncan Brown (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol (ap) Golygiad trwy'r ap iOS
Duncan Brown (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol (ap) Golygiad trwy'r ap iOS
Llinell 16:
 
==Ymadroddion a geirfa am law==
*'''Ysgwyf'''
Fe barodd y gair hwn gryn benbleth i rai ohonom wrth i ni fewnbynnu dyddiaduron rhyfeddol [[Dyddiaduron amgylcheddol Cymreig|Edward Evans, Parsele, St Edrens, Sir Benfro]] i ddyddiadur Llên Natur. Dyma rai o gofnodion EE yn cynnwys y gair:
:5 Mawrth 1851 ....Bwrodd amryw scwyfur o geseirlaw – ond dim harm
Llinell 23:
:Yn hytrach na sgwyf, ysgwyf, mae'n debycach o fod yn ffurf luosog ar: sgwiffen, [h.y. dim tarddiad] eb. ysgeintiad (o rywbeth): a sprinkling (of something). Ar lafar, `towlu sgwiffan o ddwst dros yr 'ata' (Myn.). Methu gweld dim byd tebyg yn yr OED na'r EDD (English Dialect Dictionary, Wright) yn yr un ystyr - ond mae bron yn sicr yn air benthyg o ryw iaith.
 
*'''Sgrympiau GŵlGŵyl y Grog'''
Cawodydd trymion sydyn yn parhau am ychydig yw ‘sgrympiau’ a gawn ogylch [[Gŵyl y Grog]], sef Medi 25.
 
*'''Glaw Stiniog’Stiniog!'''
O bapur bro Blaenau Ffestiniog”
Nid”Nid oes dwywaith amdani hi ein bod ni wedi cael ein gweddill a’n gwala o law ‘Stiniog yn ystod y misoedd diwethaf ‘ma [Medi 2012]. Efallai bod gennych ryw led-gof inni gael tywydd teg ym mis Mawrth eleni, ond prin fod angen imi eich atgoffa mai ychydig iawn o dywydd heulog a welsom ers hynny .
Beth bynnag, erbyn i’r rhifyn hwn ymddangos o’r wasg bydd mis Medi wedi dod ac wedi mynd, ac er ein bod yn rhyw hanner disgwyl cael ‘sgrympia’ Gŵyl Grog’ yn ystod y mis hwn, y mae hi wedi bod yn ddigon sgrympiog drwyddo. Y newid yn hinsawdd y byd, efallai. Gyda llaw, cawodydd trymion sydyn yn parhau am ychydig yw ‘sgrympiau’ a gawn ogylch Gŵyl y Grog, sef Medi 25.<br>
Ond beth am y dywediad ‘glaw Stiniog? O beth gasglaf y mae’r dywediad yn bodoli ers 1886, o leiaf, yn y ffurf ganlynol a welir ym mhapur newydd Baner ac Amserau Cymru am Dachwedd y flwyddyn hon:
Agoriad::”Agoriad Clwb Torïaidd- Prydnawn ddydd Gwener diweddaf, cyd- ymgynullodd blaenoriaid y blaid Dorïaidd yn sir Feirionnydd, i ganol gwlaw mawr Ffestiniog, i agor eu Clwb Torïaidd sydd wedi ei sefydlu yn y Gors New Market Square ....“</br>
Erbyn y flwyddyn ganlynol, ceir y sylwadau hyn yn yr un papur : Gwlaw
::”Gwlaw Ffestiniog – llawer o sôn a siarad sydd am wlaw Ffestiniog, ac nad oes un man tebyg iddo am dywydd gwlyb. Dywedai Mr. E.P. Jones, U.H. y dydd o’r blaen ein bod wedi cael yn ystod y flwyddyn ddiweddaf 196 o ddyddiau teg, a 169 yn wlyb; ac felly, nad oedd ond 27 o wahaniaeth rhyngddynt a bod yn gyfartal.
Fel y gwelwch roedd E.P. Jones, a fu’n preswylio yng Nghefn y Maes, Manod ac wedyn ym Mhlas Blaenddol, Llan Ffestiniog yn cadw manylion am y tywydd am flynyddoedd. Byddaf yn rhyfeddu wrth glywed yr arbenigwyr tywydd yn cyfeirio at y flwyddyn 1914 fel yr un pan ddechreuwyd cofnodi’r tywydd ym Mhrydain. Wrth gwrs, cyfeirio at gofnodion y gorsafoedd meteoroleg a sefydlwyd gan y weinyddiaeth y maent a’r rhai sy’n rhoi darlun o dywydd Prydain gyfan, ac nid o un man arbennig.</br>
Pa fodd bynnag, y mae cofnodion lleol yn llawer mwy diddorol yn fy marn i. Dyma un cyfeiriad arall at law Ffestiniog o bapur Baner ac
gofnodion y gorsafoedd meteoroleg a sefydlwyd gan y weinyddiaeth y maent a’r rhai sy’n rhoi darlun o dywydd Prydain gyfan, ac nid o un man arbennig.
Amserau Cymru, Hydref 10,1896:-
Pa fodd bynnag, y mae cofnodion lleol yn llawer mwy diddorol yn fy
::Gwlaw ! Gwlaw! - Nid oes yr un dydd ers mis, o leiaf, nad ydym wedi cael ein mwydo gan wlaw, a hwnnw yn wlaw mawr, fel gwlaw Ffestiniog. Nid yw yn ddiogel myned allan heb rhyw ddarpariaeth i ochel y gwlaw. Cwynir yn dost gan y mân ffermwyr sydd ag ychydig ŷd ar y mynyddoedd, ei fod wedi pydru ac yn ddiwerth i ddyn ac anifail a’u gweddi yw, O ! na byddai’n haf o hyd.
marn i. Dyma un cyfeiriad arall at law Ffestiniog o bapur Baner ac
Yn ddiau, dyna yw gweddi llawer ohonom ninnau hefyd, a phwy a ŵyr, efallai y cawn ni dywydd teg yn ystod yr wythnosau nesaf a chyn i’r gaeaf ddod ar ein gwarthaf. Gyda llaw, yn ‘Y Genedl Gymreig’ am y flwyddyn 1898 cyfeirir at ein glaw fel ‘Glaw ‘Stiniog. Tybed a ydych chi wedi gweld cyfeiriad ato cyn y dyddiadau uchod?<ref>Steffan ab Owain, papur bro Ffestiniog</ref>{{citation needed|date=Mawrth 2019}}
Amserau Cymru, Hydref 10,1896:-
Gwlaw ! Gwlaw! -Nid oes yr un dydd ers mis, o leiaf, nad ydym wedi
cael ein mwydo gan wlaw, a hwnnw yn wlaw mawr, fel gwlaw Ffestiniog. Nid yw yn ddiogel myned allan heb rhyw ddarpariaeth i ochel y gwlaw. Cwynir yn dost gan y mân ffermwyr sydd ag ychydig ŷd ar y mynyddoedd, ei fod wedi pydru ac yn ddiwerth i ddyn ac anifail a’u gweddi yw, O ! na byddai’n haf o hyd.
Yn ddiau, dyna yw gweddi llawer ohonom ninnau hefyd, a phwy a ŵyr, efallai y cawn ni dywydd teg yn ystod yr wythnosau nesaf a chyn i’r gaeaf ddod ar ein gwarthaf. Gyda llaw, yn ‘Y Genedl Gymreig’ am y flwyddyn 1898 cyfeirir at ein glaw fel ‘Glaw ‘Stiniog. Tybed a ydych chi
wedi gweld cyfeiriad ato cyn y dyddiadau uchod?
Steffan ab Owain (llun: Alun Williams)
 
== Cyswllt allanol ==