Teyrnas Gwynedd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

 

Roedd '''Gwynedd''' yn un o brif [[Teyrnasoedd Cymru|deyrnasoedd Cymru]] yn [[yr Oesoedd Canol]]. Yr oedd ei ffiniau yn amrywio, yn dibynnu pa mor nerthol oedd y [[brenin]] neu'r [[tywysog]], ond yr oedd wastad yn cynnwys [[Arfon]], [[Eryri]], ac [[Ynys Môn]]. Yn draddodiadol roedd Gwynedd yn cael ei rhannu yn ddwy ranbarth: "Gwynedd Uwch Conwy" a "Gwynedd Is Conwy", gydag [[Afon Conwy]] yn ffin rhwng y ddwy ohonynt.

 

Mae traddodiad fod [[Cunedda Wledig]] a'i feibion wedi ymfudo i ogledd-orllewin Cymru o'r Hen Ogledd, rhan deheuol [[Yr Alban]] yn awr, ac wedi sefydlu teyrnas Gwynedd. Yr hen enw mewn [[Lladin]] oedd '''Venedotia'''. Mae carreg fedd o ddiwedd y bumed ganrif yn eglwys [[Penmachno]] sy'n taflu goleuni diddorol ar hyn. Mae'n coffhau gwr o'r enw Cantiorix, a ddisgrifir yn yr arysgrif Ladin fel "Cantiorix hic iacit/Venedotis cives fuit/consobrinos Magli magistrati", neu mewn Cymraeg "Yma y gorwedd Cantiorix. Roedd yn ddinesydd o Wynedd ac yn gefnder i Maglos yr ynad". Mae'r cyfeiriadau at "ddinesydd" a "magistratus" yn awgrymu parhad y drefn Rufeinig yng Ngwynedd am gyfnod ar ôl i'r llengoedd adael.

 

[[Deganwy]] oedd safle prif lys Gwynedd yn oes [[Maelgwn Gwynedd]], ond yn nes ymlaen symudodd y prif lys i [[Aberffraw]] a disgrifir rheolwr Gwynedd fel "Tywysog Aberffraw" neu "Arglwydd Aberffraw".

 

== Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion Gwynedd ==

* [[Dafydd ap Gruffudd]] ([[1282]]-[[1283]])

 

 

[[Categori:Teyrnas Gwynedd| ]]