Twrch daear: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol (ap) Golygiad trwy'r ap iOS |
Dim crynodeb golygu Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol (ap) Golygiad trwy'r ap iOS |
||
Llinell 48:
Mae'r anecdotau canlynol yn arddangos perthynas ddeublyg â'r twrch - fel pla i'w waredu ac fel adnodd (croen):
*:"Cefais ddwy wahadden heno eto - rwyf wedi cadw cyfrif manwl o'r gwahaddod a ddalwyd yma mewn trapiau oddi ar ddechrau'r gaeaf, a'r rhif heno yw 45"<ref>Dyddiadur Defi Lango Esgairdawe 16 Ebrill 1959</ref>▼
▲:"Nid oes dyrchwr o fewn cof neb byw a fywiai wrth y gwaith hwn wedi bod yn byw yn ein hardal.... Y mae gwaith y gwir dyrchwr yn un o celfyddydau mwyaf anodd i'w llwyr ddeall mewn bod, ac mae yn ofynnol ar sylwadaeth fanwl o arferion ac amseroedd y twrch drwy ffrwyth profiad maith a helaeth."<ref>Diwydiannau Coll (Bob Owen, Croesor)</ref>
*Mae'r twrch daear yn un o symbolau’r canu brud pan ddefnyddid enwau anifeiliaid i ddynodi dynion, e.e. y brenin Rhisiart III<ref>Geiriadur Prifysgol Cymru</ref>▼
*Mae'n hen arfer gan ffermwyr grogi cyrff y tyrchod a ddaliasent fel troffïau o gwmpas eu fferm (ar ffensys heddiw). Mae awgrym o hyn mewn trosiad a ddefnyddiodd [[Gwenallt]] mewn cerdd yn y gyfrol [[Rhydcymerau]] <ref>Ann Corkett, cys. pers.</ref>:▼
▲:"Cefais ddwy wahadden heno eto - rwyf wedi cadw cyfrif manwl o'r gwahaddod a ddalwyd yma mewn trapiau oddi ar ddechrau'r gaeaf, a'r rhif heno yw 45"<ref>Dyddiadur Defi Lango Esgairdawe 16 Ebrill 1959</ref>
▲Mae'r twrch daear yn un o symbolau’r canu brud pan ddefnyddid enwau anifeiliaid i ddynodi dynion, e.e. y brenin Rhisiart III<ref>Geiriadur Prifysgol Cymru</ref>
▲Mae'n hen arfer gan ffermwyr grogi cyrff y tyrchod a ddaliasent fel troffïau o gwmpas eu fferm (ar ffensys heddiw). Mae awgrym o hyn mewn trosiad a ddefnyddiodd [[Gwenallt]] mewn cerdd yn y gyfrol [[Rhydcymerau]] <ref>Ann Corkett, cys. pers.</ref>:
:...Ac ar golfenni, fel ar groesau,
:Ysgerbydau beirdd, blaenoriad, gweinidogion ac athrawon Ysgol Sul
Llinell 66 ⟶ 64:
[[File:Crogbren tyrchod Bodernabwy, ger Aberdaron, Ebrill 2011.png|thumb|Crogbren tyrchod Bodernabwy...ger Aberdaron, Ebrill 2011Cyfrannwyd y llun gan Duncan Brown]]
*Heblaw gwenwyno, trapio ydi’r dull arall o waredu tyrchod. Dyna ddull y tyrchwr / gwaddotwr proffesiynnol, fyddai’n gwerthu eu crwyn gwerthfawr i wneud trowsusau neu wasgodau ar gyfer mwynwyr a glowyr ’slawer dydd.<ref name=Twm/>
*“Ar fy ymweliad i ŵyl Dun Laoghaire eleni[2010], bum yn sgwrsio efo hogia ''Birdwatch Ireland'' ar eu stondin yn sioe "Cool Earth". Cefais stori ganddynt am gwmni nid anebwog [a'i enw yn dechrau efo B ac yn gorffwn efo Q] yn Y Gogledd, yn hybu gwerthiant offer cael gwared o dyrchod daear. Wyddoch chwi faint o dyrchod daear sydd yn yr Iwerddon - dim!!”<ref>Ifor Williams[https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn32.pdf]</ref>
*”Daeth y darn yma i gof. Mae ar fesur englyn ond
cymysgedd Saesneg/Cymraeg. Mae mewn hen gasgliad wedi’i torri allan o bapurau newydd ayb. Does dim awgrym o bwy a’i lluniodd ond y dyddiad oedd 1928.
:The mole, anodd ei ‘mela - in a field,
:Stretcheth for its rhodfa;
:A keen digger l can difa,
:Tyrr ein tir winter and ha’<ref>Llythyr gan John Evans, Bwletin Llên Natur rhifyn 63[https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn63.pdf]</ref>
==Enwau, geirfa ac etymoleg==
| |||