Niwclews atomig: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Xqbot (sgwrs | cyfraniadau)
B robot yn ychwanegu: sw:Nyukliasi ya atomu
manion iaith; cyfeiriadau
Llinell 1:
[[Delwedd:Helium_atom_QM.svg|de|300px|ewin bawd|Darluniad rhannol gywir o atom heliwm. Mae'r protonau'n goch a'r niwtronau'n las. Mewn gwirionedd mae'r niwclews yn sffêr cyfesurolcymesurol.]]
Ardal bachfach dwysddwys yng nghanol [[atom]] yw '''niwclews atomig''',. maeMae ganddo wefrgwefr bositif ganddo sy'n cynnwys [[Niwcleon|niwcleonau]] ([[Proton|protonau]] a [[Niwtron|niwtronau]]). Mae diamedr y niwclews yn amrywio yn ei faint o of 1.6 [[medreMetr|fm]] (10<sup>-15</sup> m) (ar gyfer proton o [[hydrogen]] ysgafn) i tua 15 fm (ar gyfer yr atomau trymaf megis [[wraniwm]]). Mae'r meintiau'n lawer llai na maint cyfan yr atom, o gymhareb o 23,000 (wraniwm) i tua 145,000 (hydrogen). CreirMae bron holl fàs yr atom yn cael ei greu gan brotonau a niwtronau yn y niwclews, gyda chyfraniad bach iawn gan yr elecronauelectronau sy'n ei gylchu. Daw etymoleggeirdarddiad y term niclewsniwclews o 1704, agnsy'n olygugolygu “cnewyllyn"cnewyllyn cneuen”cneuen." YnYm 1844, defnyddiodd [[Michael Faraday]] y term i gyfeirio at “pwynt"pwynt canolog yr atom”atom." CynnigwydCynigwyd yr ystyr gyfoes am un atomaiddatomig gan [[Ernest Rutherford]] ynym 1912.<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?search=Nucleus&searchmode=none Nucleus – Online Etymology Dictionary]</ref> Ni fabwysiadwyd y term “niwclews”"niwclews" i theori atomaiddatomig yn syth, er engraifftenghraifft ynym 1916, fe ddywedodd [[Gilbert N. Lewis]] yn ei erthygl enwog ''The Atom and the Molecule''<ref>[http://dbhs.wvusd.k12.ca.us/webdocs/Chem-History/Lewis-1916/Lewis-1916.html 'The Atom and the Molecule'']</ref>, fod “yr"yr atom wedi ei'i gyfansoddi o ''gnewyllyn'' ac atom allanol neu ''blisgyn''".
[[Delwedd:Helium_atom_QM.svg|de|300px|ewin bawd|Darluniad rhannol gywir o atom heliwm. Mae'r protonau'n goch a'r niwtronau'n las. Mewn gwirionedd mae'r niwclews yn sffêr cyfesurol.]]
 
== Cyfeiriadau ==
{{eginyn gwyddoniaeth}}
{{Cyfeiriadau}}
 
[[Categori:Ffiseg]]
 
{{eginyn gwyddoniaeth}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|lmo}}