|
==Bywgraffiad==
Ganwyd Edwards ar 26 Rhagfyr 1858 yng ''NgoedypryNghoed-y-pry'', [[Llanuwchllyn]],<ref>{{dyf llyfr| url=http://books.google.co.uk/books?id=q-9LxdX7N9AC&pg=PA76&lpg=PA76&dq=%22coedypry,+Llanuwchllyn%22&source=web&ots=LIjq0AKlrN&sig=qfCEdbh3CS16xcBbgr6TXCqBDiM&hl=en&sa=X&oi=book_result&resnum=3&ct=result#PPA77,M1| teitl=Dictionary of British Educationists| awdur=Richard Aldrich, Peter Gordon| cyhoeddwr=Routledge| blwyddyn=1989| isbn=9780713001778}}</ref> yn fab i Owen Edwards, ffermwr, ac Elizabeth.<ref name="Cyfrifiad 1871">Cyfrifiad 1871, Coedypry, Llanuchwllyn. RG 10/5685</ref> Cafodd ei addysg yn ysgol y plwyf cyn mynychu [[Ysgol Ramadeg y Bala]], ac yna [[Coleg Prifysgol Cymru Aberystwyth]]. Oddi yno aeth i [[Glasgow]] am gyfnod ac yna i [[Coleg Balliol, Rhydychen|Goleg Balliol, Rhydychen]] lle 'roedd yn un o sefydlwyr [[Cymdeithas Dafydd ap Gwilym]]. Graddiodd gyda gradd dosbarth cyntaf mewn Hanes Modern.
Cafodd yrfa hir fel golygydd cylchgronau. Dechreuodd fel cyd-olygydd ''[[Cymru Fydd (cylchgrawn)|Cymru Fydd]]'' ([[1889]]-[[1891]]), cylchgrawn y mudiad gwleidyddol o'r un enw (gweler [[Cymru Fydd]]). Yn 1891 dechreuodd olygu a chyhoeddi y cylchgrawn ''[[Cymru (cylchgrawn)|Cymru]]'' (1891-[[1920]]) yn fisol, a adwaenir yn aml fel y "''Cymru Coch''", oherwydd lliw y clawr. Yn yr un flwyddyn dechreuodd gyhoeddi y cylchgrawn misol i blant ''[[Cymru'r Plant]]''; ar ei anterth yn [[1900]] roedd hwn yn gwerthu tua 40,000 o gopïau y mis, sy'n ei wneud y cyhoeddiad mwyaf poblogaidd erioed yn [[hanes Cymru]].
Golygodd a chyhoeddodd ddwy gyfres bwysig o glasuron rhyddiaith a barddoniaeth Cymraeg, sef [[Cyfres y Fil]] (37 cyfrol) a [[Llyfrau ab Owen]]. Cyhoeddodd yn ogystal '''Cyfres Clasuron Cymru'''. Cafodd y llyfrau bach deniadol, rhad a safonol hyn ddylanwad mawr ar feddylfryd y Cymry.
Enwyd [[Ysgol O M Edwards]] yn Llanuwchlyn ar ei ôl er mwyn ei arhydedduanrhydeddu.
==Llyfryddiaeth==
==Teulu==
''CoedypryCoed-y-pry'', Llanuwchllyn oedd cartref O.M. EdwardEdwards a'i deulu yn 1871, roedd ei dad yn ffermwr 17 acer ar y pryd.<ref name="Cyfrifiad 1871" /> Yn ystod cyfrifiad 1881 roedd yn letywrlletywr yn Meyrick House, [[Dolgellau]], rhestrwyd ei alwedigaeth fel ''Minister Calvinistic Methodist Body''.<ref>Cyfrifiad 1881, Meyrick House, Meyrick Street, Dolgellau. RG 11/5546</ref> Erbyn 1891, roedd yn byw adref gyda'i rieni unwaith eto yng ''Nghoedypry'', rhestrwyd ei alwedigaeth fel athro hanes. Roedd ei frodyr, Thomas (melinydd), Edward (myfyriwr athroniaeth) a John M. (myfyriwr diwinyddiaeth) hefyd yn byw gyda hwy.<ref>Cyfrifiad 1891, Coedypry, Llanuchwllyn. RG 12/4639</ref> Priododd Ellen Elizabeth Davies yn fuan ar ôl hynny.<ref>Mynegai Cofrestr Priodasau Lloegr a Cymru: Owen Morgan Edwards & Ellen Elizabeth Davies; chwarter cofrestr: Ebrill–Mehefin 1891; Ardal cofrestru: Bala; Cyfrol: 11b; Tudalen; 597.</ref> Roedd Edwards yn byw ym ''MrynaberMryn-yr-aber'', Llanuwchllyn yn ystod cyfrifiad 1901, gyda'i wraig, ei fab Evan ab Owen a'i ferch, Haf. Roedd dwy forwyn hefyd yn byw gyda'r teulu. Rhestrwyd ei alwedigaeth fel ''Fellow of College & Lecturer''.<ref>Cyfrifiad 1901, Glanaber, Llanuchwllyn. RG 13/1520</ref>
==Ffynonellau==
|
