Ymbelydredd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
delwedd di-iaith
ychwan
Llinell 1:
[[Delwedd:Alfa beta gamma radiation penetration no language.jpg|300px|bawd| A = papur; B = alwminiwm; C = plwm. </br>Cryfder y tri math o belydrau: Alffa, Beta a Gamma; dengys y diagram hwn mai'r gwanaf ydy Alffa a'r cryfa ydy Gamma.]]
 
'''Ymbelydredd''' (Saesneg: ''radiation'') yw'r broses pan fo [[egni]] yn teithio drwy'r gofofgofod neu le gwag ac sydd, yn y diwedd, yn cael ei amsugno gan gorff neu ddefnydd arall. Mae'n digwydd, enghraifft, mewn [[bom atomig]], mewn [[adweithydd niwclear]] ac mewn [[gwastraff niwclear]]. Ymbelydredd, hefyd, ydy'r term a roir i brosesau llai peryglus) megis [[Ymbelydredd electromagnetig |tonnau radio]], [[uwchfioled|golau uwchfioled]] neu [[pelydr-X]]. Yr hyn sy'n gyffredin rhwng y prosesau hyn i gyd ydy'r ffaith fod yma [[pelydrau|belydrau]] sy'n "ymbelydru" mewn llinell hollol syth o un lle i'r llall: o'r ffynhonnell i'r targed.
 
Fel y darganfu'r [[gwyddonydd]] [[Ernest Rutherford]] drwy [[abrawf|arbrofion]] eitha syml, mae tri math o [[dadfaeliad ymbelydrol|ddadfaeliad ymbelydrol]]belydriad yn bodoli:
 
* Gronynnau Alffa, wedi ei ddynodi gan y lythyren Groegaidd <math>\alpha</math>
* Gronynnau Beta, wedi ei ddynodi gan y lythyren Groegaidd <math>\beta</math>
* Tonnau Gamma, wedi ei ddynodi gan y lythyren Groegaidd <math>\gamma</math>.
 
Gronyn alffa <math>\alpha</math> yw cnewyllyn atom [[Heliwm]] He<sup>2+</sup>, sef 2 [[proton]] a 2 [[niwtron]]. Mae ganddo [[mas|fas]] eitha trwm, felly gall gael ei atal gan ddim byd amgenach na tudalen dennau o bapur.