Melanoma: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu
B Manion
Llinell 1:
{{Cyffuriau | fetchwikidata = ALL }}
 
Mae '''Melanoma''', neu '''melanoma llidiog''', yn fath o [[Canser|ganser]] sy'n datblygu o [[Cell|gelloedd]] yn cynnwys pigment, hynny yw melanosytau.<ref name=NCI2015>{{cite web|title=Melanoma Treatment–for health professionals (PDQ®)|url=http://www.cancer.gov/types/skin/hp/melanoma-treatment-pdq|website=National Cancer Institute|accessdate=30 June 2015|date=June 26, 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150704213842/http://www.cancer.gov/types/skin/hp/melanoma-treatment-pdq|archivedate=4 July 2015|df=}}</ref> Yn fwy aml na pheidio effeithia melanoma ar y croen, serch hynny effeithia'n achlysurol ar y [[Ceg ddynol|geg]], y [[Coluddion|coluddyn]] neu'r [[Llygad|llygaid]]. Caiff ei ganfod ar y [[Coes|coesaucoes]]au yn bennaf ymysg menywod, ac ar y [[cefn]] ymhlith dynion. Gall y cyflwr ddatblygu o fôl sy'n arddangos newidiadau penodol, er enghraifft cynnydd yn ei maint, ymylon anwastad, newid yn ei liw, ymdeimlad o gosi, neu doriadau a chrychau amlwg.
 
Achosir melanoma yn bennaf gan amlygiad i olau [[uwchfioled]] (UV), mewn unigolion a lefelau isel o bigment croen.<ref name=WCR2014/><ref>{{cite journal |vauthors=Kanavy HE, Gerstenblith MR |title=Ultraviolet radiation and melanoma |journal=Semin Cutan Med Surg |volume=30 |issue=4 |pages=222–8 |date=December 2011 |pmid=22123420 |doi=10.1016/j.sder.2011.08.003 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1085-5629(11)00130-1}}</ref> Gall y golau UV hynny ddeilio o'r haul neu o ffynonellau eraill megis gwelyau haul. Datblyga oddeutu 25% o achosion melanoma o folau. Y mae'r rheini sydd ag amryw o folau, hanes teuluol o'r cyflwr neu [[system imiwnedd]] gwan yn unigolion risg uchel. Gall rai datblygu'r cyflwr o ganlyniad i ddiffygion genetig prin fel xeroderma pigmentosum hefyd. Gwneir [[Diagnosis meddygol|diagnosis]] drwy gynnal [[biopsi]] ar unrhyw namau croen amlwg.
 
Gellir osgoi'r cyflwr melanoma drwy ddefnyddio [[eli haul]] a chysgodi rhag golau UV. Fel rheol caiff y cyflwr ei ddileu drwy [[Llawfeddygaeth|lawdriniaeth]]. Mewn achosion lle mae'r canser yn fwy o ran maint, ac yn agosach at y nodau lymff, cynhelir prawf er mwyn archwilio lledaeniad y cyflwr. Gellir gwella'r rhan fwyaf o achosion lle nad yw'r canser wedi lledaenu. Cynigir y triniaethau canlynol i'r rheini lle y mae melanoma wedi lledaenu er mwyn cyfyngu neu wella'r cyflwr; imiwnotherapi, therapi biolegol, therapi [[Ymbelydredd|ymbelydredd,]], neu [[Cemotherapi|gemotherapi.]]<ref name=NCI2015/><ref name=Syn2017>{{Cite journal|last=Syn|first=Nicholas L|last2=Teng|first2=Michele W L|last3=Mok|first3=Tony S K|last4=Soo|first4=Ross A|title=De-novo and acquired resistance to immune checkpoint targeting|url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1470204517306071|journal=The Lancet Oncology |volume=18|issue=12|pages=e731–41 |pmid=29208439 |doi=10.1016/s1470-2045(17)30607-1}}</ref> Yn yr [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]] y mae 98% o ddioddefwyr melanoma cyfyng yn goroesi dros bum mlynedd wedi eu diagnosis os derbyniant driniaeth, 17% o ddioddefwyr melanoma gwasgaredig sy'n goroesi'r cyfnod hwnnw wedi triniaeth.<ref name=SEER2015>{{cite web|title=SEER Stat Fact Sheets: Melanoma of the Skin|url=http://seer.cancer.gov/statfacts/html/melan.html|website=NCI|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706134347/http://seer.cancer.gov/statfacts/html/melan.html|archivedate=2014-07-06|df=}}</ref> Mae tebygolrwydd dychwelyd neu ledaenu'r cyflwr yn dibynnu ar drwch y melanoma, pa mor gyflym y rhanna'r celloedd, a natur doredig y croen gorchuddiol.
 
Melanoma yw'r math mwyaf peryglus o ganser y croen. Yn 2012 cofrestrwyd 232,000 o achosion newydd yn fyd-eang. Yn 2015 roedd gan 3.1 miliwn o unigolion clefydau gweithredol ac fe achoswyd 59,800 o farwolaethau gan y cyflwr yn yr un flwyddyn. Mae [[Awstralia]] a [[Seland Newydd]] ymhlith y gwledydd â'r cyfraddau uchaf o melanoma. Yn ogystal, cofrestrwyd nifer helaeth o achosion yng ngogledd Ewrop a [[Gogledd America]], nid yw'r cyflwr mor gyffredin yn [[Asia|Asia,]], [[Affrica]], ac [[America Ladin]]. Mae melanoma yn fwy cyffredin ymysg [[Dyn|dyniondyn]]ion na [[Dynes|menywod]]. Gwelwyd cynnydd mewn achosion o'r 1960au ymlaen, a hynny mewn ardaloedd â phoblogaeth gref o bobl wen.<ref name=WCR2014>{{cite book|title=World Cancer Report 2014.|date=2014|publisher=World Health Organization|isbn=9283204298|pages=Chapter 5.14|url=https://www.iarc.fr/en/publications/pdfs-online/wcr/2003/WorldCancerReport.pdf|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140530232406/http://www.iarc.fr/en/publications/pdfs-online/wcr/2003/WorldCancerReport.pdf|archivedate=2014-05-30|df=}}</ref><ref name=Az2014>{{cite journal|last1=Azoury|first1=SC|last2=Lange|first2=JR|title=Epidemiology, risk factors, prevention, and early detection of melanoma.|journal=The Surgical clinics of North America|date=October 2014|volume=94|issue=5|pages=945–62, vii|pmid=25245960|doi=10.1016/j.suc.2014.07.013}}</ref>
 
== Cyfeiriadau ==
{{Cyfeiriadau}}
 
[[Categori:Prosiect Wici-Iechyd]]
[[Categori:Canser]]