Afon Dyfrdwy: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Afon]] yng [[Cymru|Nghymru]] a [[gogledd-orllewin Lloegr]] yw '''Afon Dyfrdwy''' (weithiau hefyd gyda threiglad, '''Afon Ddyfrdwy'''); ([[Saesneg]], ''River Dee''; [[Lladin]], ''Deva Fluvius''). Mae'n llifo trwy siroedd [[Gwynedd]], [[Sir Ddinbych]] a [[Wrecsam (sir)|Wrecsam]] yng Nghymru ac ar hyd ffin [[Swydd Gaer]] a [[Swydd Amwythig]] yn [[Lloegr]].

 

 

== Cwrs yr afon ==

Ceir tarddle afon Dyfrdwy ar lechweddau dwyreiniol [[Dduallt]], ychydig i'r gogledd-ddwyrain o gopa [[Rhobell Fawr]] ac i'r de-orllewin o bentref [[Llanuwchllyn]]. Mae'n llifo tua'r dwyrain, ac yna i'r gogledd-ddwyrain, yn gyfochrog a'r briffordd [[A494]] i gyrraedd Llanuwchllyn. Gerllaw'r pentref, mae [[afon Lliw]] yn ymuno a hi, ac ychydig ymhellach ymlaen mae [[Afon Twrch (Dyfrdwy)|afon Twrch]] yn ymuno, gerllaw caer Rufeinig [[Caer Gai]]. Mae'n llifo trwy [[Llyn Tegid|Lyn Tegid]], ac yn gadael y llyn gerllaw [[y Bala]], lle mae [[afon Tryweryn]] yn ymuno a hi.

 

Llifa'r afon tua'r dwyrain ar hyd Dyffryn Penllyn, heibio [[Llandderfel]] ac olion castell Crogen. Mae'n troi tua'r gogledd-ddwyrain a llifo heibio [[Cynwyd]], ac yn fuan wedyn mae [[afon Alwen]] yn ymuno a hi. Gerllaw [[Corwen]] mae'n troi tua'r dwyrain eto, a llofo ar hyd Dyffryn Edeirnion heibio [[Carrog]] a [[Glyndyfrdwy]], gan fynd heibio olion [[Castell Glyndyfrdwy]], hen gaer [[Owain Glyndŵr]], yna'n llifo trwy dref [[Llangollen]]. Ychydig ymhellach i'r dwyrain, mae [[Traphont Pontcysyllte]] yn cario [[Camlas Llangollen]] dros yr afon, rhwng pentrefi Trefor a [[Froncysyllte]].

 

O'r fan lle mae [[Afon Ceiriog]] yn ymuno a hi, mae'r afon yn troi tua'r gogledd-ddwyrain, ac yn ffurfio'r ffîn rhwng Cymru a Lloegr am rai milltiroedd, cyn dychwelyd i Gymru ger [[Erbistog]] a llifo heibio [[Bangor-is-y-coed]]. Ychydig ymhellach ymlaen, mae [[Afon Clywedog (Dyfrdwy)|afon Clywedog]] yn ymuno a hi, yna mae'n llifo tua'r gogledd, gan ffurfio'r ffîn rhwng Cymru a Lloegr eto, a llifo heibio [[Holt]] a [[Farndon, Swydd Gaer|Farndon]]. Mae [[Afon Alun]] yn ymuno a hi ychydig ymhellach i'r gogledd. Mae'r afon yn croesi i mewn i Loegr ger [[Aldford]] ac yn llifo heibio [[Eccleston]] a throi tua'r gorllewin trwy ddinas [[Caer]]. Yn fuan wedyn, mae'n dychwelyd i Gymru ac yn llifo tua'r gogledd-orllewin heibio [[Queensferry]] a [[Shotton]], cyn lledaenu i greu aber o faint sylweddol, gyda'r ffîn rhwng Cymru a Lloegr yn arwain ar hyd ei chanol. Mae'n cyrraedd y môr ger [[y Parlwr Du]] ar yr ochr Gymreig a [[Hoylake]] ar yr ochr Seisnig.

Ceir [[canu gwerin|cân werin]] enwog iawn am un o drigolion yr ardal yn beichiogi, a'i diwedd trist, sef 'Ar lan Hen Afon Ddyfrdwy ddofn'.

 

== Cyfeiriadau ==

{{cyfeiriadau}}