Jakez Riou

Jakez Riou - awdur, dramâuydd a bardd yn yr iaith Llydaweg

Ganwyd ‘’Jakez Riou’’ ar Mai 1, 1899 yn Kerhoas, treflan ger Lotei, a fu farw yn Kastell-Briant Bro-Naoned yn 1937 Roedd e’n awdur iaith Llydaweg, yn cynhyrchu straeon byrion, dramâu a rhai cerddi. Roedd yn newyddiadurwr yn y Courrier du Finistère. Mae wedi'i gladdu ym mynwent Ploaré (Pen ar Bed). Mae cymeriad debyg iddo yn ymddangos mewn Stori fer-hir gan ei ffrind Youenn Drezen seilwyd ar y cyfnod pan oeddent mewn mynachdy yn Sbaen. Sizhun ar Breur Arturo

Bywgraffiad

Cyfarfu â Youenn Drezen yn mynachdy Cynulleidfa Calonnau Sanctaidd Iesu a Mair, yng Ngwlad y Basg Sbaen. Yno, wrth gynnal astudiaethau diwinyddol, llenyddol a gwyddonol, darganfuwyd hud eu hiaith Llydaweg. Roedd yn dilyn Yann-Ber Kalloc'h a Tanguy Malmanche, yn y posibilrwydd o i buro ffurfiau i'w wneud yn iaith lenyddol . Cymerodd ran yn 1925 ar ddechrau'r cylchgrawn Gwalarn, cylchgrawn llenyddol Llydaweg, a lansiwyd gan Roparz Hemon fel atodiad i'r cylchgrawn 'Breiz Atao' .

Roedd Jakez Riou yn un o'r deallusion Celtaidd, wedi'u grwpio o amgylch y cylchgrawn Gwalarn, a geisiodd roi llen uchel i'r Llydaweg. Ysgrifennodd ’Gorsedd Digor’, lle gwnaeth hwyl am gyngherddau Celtaidd, beirdd a derwyddon. Mae archif Jakez Riou wedi'u casglu yn Llyfrgell Yves-Le Gallo o'r Canolfan Ymchwil Llydaweg a Cheltaidd (CRBC) y Prifysgol Gorllewin Llydaw. Mae'n cynnwys 79 o eitemau archif heb eu cyhoeddi.

Cyhoeddiadau

• ' '’’Lizer a hini maro' '; Brest, print Castell, 1925, 64 pp.
• ' 'Digor Gorsedd. Eun arvest ' '; Brest, gwasg y Castell, 1928, 79 tt. ac Argraffiadau Aber, 2010.
• ' 'Keravel et Recouvrance' ', wedi'i ddarlunio gan René-Yves Creston; P., Keltia, 1932.
• ' 'Geotenn ar Werc'hez ' '; (Glaswellt y Forwyn) 1928.
• ' 'Troiou-kamm Alanig al-Louarn' ', wedi'i ddarlunio gan Pierre Péron, 1936 Gwalarn.
• ' ' Nomenoe-oe! ' ' Brest, Skrid ha Skeudenn, 1941; Argraffiadau Aber, 2010.
• ' ' Dogan. Pez-c'hoari e daou arvest' ', darluniau gan René-Yves Creston; [[Roazhon], Skrid ha Skeudenn, 1943; Argraffiadau Aber, 2010.
• ' 'An ti satanazet]]' '(nofel); Ar Baul, Skridoù Breizh, 1947 (darluniwyd gan Pierre Péron).
• ' 'L'Herbe de la vierge' ' gyda Youenn Drezen; Naoned, wrth ddrysau'r môr agored, 1947
• ' 'Barzonegou' ' (barddoniaeth) ; Brest, Al Liamm, 1954
• ' 'Torfed ar Frer Juniper ' ' trosiad o waith Ffrangeg gan Henri Gheon, 1931.

Yn y Gymraeg

• Tri Stori fer; ' 'Cwthwm o Wynt; Yun; Lan, Arwerthwr y Ludw.' ' cyfieithwyd gan J E Caerwyn Williams yn Storiau o’r Llydaweg gol Rita Williams (Gomer, 1979) • ' 'Diawl yn y tŷ' ' gan, Jakez Riou cyfieithwyd gan J. E. Caerwyn Williams (Gwasg Gee, 1972)

Llyfryddiaeth

• ' 'E koun Jakez Riou' '; ( yn cofio Jakez Riou) Brest, marwgoffa yn Gwalarn 110-111, 1938.
• René-Yves Creston, Fy ffrind Jakez Riou , ffrangeg yn [Ar Falz]], Ionawr-Chwefror 1957.
• Pierrette Kermoal, ' 'Addizoleiñ hon c'hoariva' ', cylchgrawn Aber 44, haf 2011, t. 244-287.
• Archifau Jakez Riou https://www.univ-brest.fr/crbc/menu/Bibliothèque+Yves+Le+Gallo+%28UMS3554%29/Fonds+d%27archives/Riou__Jakes