Wicipedia

Archaeoleg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Thijs!bot (sgwrs | cyfraniadau)
Botiau
24,686 golygiad
mwy o stwff
Llinell 1:
Astudiaeth [[Gwyddoniaeth|wyddonol]] o [[hanes]] a [[diwylliant]] dyn drwy datguddioddatguddio a dadansoddi olion materolffisegol yw '''archaeoleg'''. Gall yr olion fod yn [[Pensaernïaeth|bensaernïol]], yn olion dynol, neu'r tirlundirlun hyd yn oed. Nod yr archaeolegydd yw rhoi goleuni ar hanes ac [[ymddygiad]] dyn dros dymor hir. Gall [[Anthropoleg|anthropoleg]] fod o help i'r archaeolegwr hefyd. O'r 16eg ymlaen rhoddwyd gogwydd pur wyddonol ar waith yr achaeolegydd.
 
==Dulliau archaeolegol==
Llinell 5:
 
==Archaeoleg yng Nghymru==
Ymhlith y darganfyddiadau pwysicaf yng Nghymru mae [[Ogof Paviland|Ogof Pen-y-fai]] (neu Paviland) a ddarganfuwyd yn 1823 gan William Buckland ac ogof [[Ogof Bontnewydd|Bont Newydd]], [[Dyffryn Elwy]] a ddarganfuwyd yn yr 1860au gan Boyd Dawkins. Mae'r darganfyddiadau hyn yn dangos fod olion pobl o'r [[Hen Oes y Cerrig]] (neu'r Oes Paleolithig) yma sy'n mynd yn ôl mor bell a 24,000 o flynyddoedd yn achos Dyffryn Elwy a 29,000 yn achos y dyn a ifanc 29 oed a gafwyd hyd iddo ym Mhen y Fai.
 
Yng [[Cymru|Nghymru]], ceir pedair Ymddiriedolaeth Archaeoleg:
*[[Ymddiriedolaeth Archaeoleg Gwynedd]] yn y gogledd-orllewin
*[[Ymddiriedolaeth Archaeoleg Clwyd-Powys]] (CPAT) yn y gogledd-ddwyrain
*[[Ymddiriedolaeth Archaeoleg Dyfed]] yn y de-orllewin
*[[Ymddiriedolaeth Archaeoleg Morgannwg-Gwent]] yn y de-ddwyrain.
 
Ceir hefyd corff a sefydlwyd yn 1908 sy'n cofnodi safleoedd fesul sir, sef y [[Comisiwn Brenhinol Henebion]].<ref>[http://www.rcahmw.gov.uk/ Gwefan Y Comisiwn Brenhinol]</ref>
 
==Archaeolegwyr enwog==
Llinell 16 ⟶ 20:
*[[Jean-Francois Champollion]]
*[[Arthur Evans]]
* [[Cyril Fox]]
*[[Henry Austin Layard]]
*[[Flinders Petrie]]
*[[W. F. Grimes]]
*[[Heinrich Schliemann]]
*[[Mortimer Wheeler]]: ceidwad archaeoleg yr [[Amgueddfa Genedlaethol Cymru|Amgueddfa Genedlaethol]] a gyhoeddodd yr adroddiad safonol cyntaf ar archaeoleg yng Nghymru.
*[[Mortimer Wheeler]]
*[[V. E Nash-Williams]]
*[[J. J. Winckelmann]]
*[[Leonard Woolley]]
Llinell 26 ⟶ 33:
*C.W. Ceram, ''Gods, Graves and Scholars'' (''Götter, Gräber und Gelehrte'', Hamburg, 1949; cyfieithiad Saesneg 1951, Llundain; ail argraffiad diwygiedig, Llundain, 1967, a sawl argraffiad diweddarach). Arolwg da a darllenadwy o hanes archaeoleg.
*Eric S. Wood, ''Collins Field Guide to Archaeology in Britain'' (Llundain, 1963; sawl argraffiad diweddarach)
 
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
 
[[Categori:Anthropoleg]]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/Archaeoleg"