Ewrop: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

[[Delwedd:Location of Europe.svg|bawd|250px|Map o'r byd yn dangos Ewrop]]

 

Un o'r saith [[cyfandir]] yw '''Ewrop''', sydd, yn yr achos hwn, yn fwy o gyfandir yn yr ystyr [[daearyddiaeth ddynol|ddiwylliannol a gwleidyddol]] nag yn [[daearyddiaeth ffisegol|ffisioddaearyddol]]. Yn ffisegol ac yn [[daeareg|ddaearegol]], mae Ewrop yn [[isgyfandir]] neu'n [[penrhyn|benrhyn]] mawr, sy'n ffurfio'r rhan fwyaf gorllewinol o [[Ewrasia]]. Ar y ffin i'r gogledd ceir y [[Cefnfor Arctig]], i'r gorllewin [[Cefnfor Iwerydd]] ac i'r de ceir y [[Môr Canoldir]] a'r [[Cawcasws]]. Mae ffin Ewrop i'r dwyrain yn amhendant, ond yn draddodiadol ystyrir [[Mynyddoedd yr Wral]] a [[Môr Caspia]] i'r de-ddwyrain fel y ffin dwyreiniol. Ystyrir y mynyddoedd hyn gan y rhan fwyaf o ddaearyddwyr fel y tirffurf daearyddol a thectonig sy'n gwahanu [[Asia]] oddi wrth Ewrop.

[[Delwedd:Rectified Languages of Europe map.png|bawd|250px|Ieithoedd Ewrop]]

[[Delwedd:Grossgliederung Europas.png|bawd|250px|Rhanbarthau Ewrop]]

Rhannodd ffin ogleddol yr [[Ymerodraeth Rhufeinig]] y cyfandir ar hyd afonydd [[afon Rhein|Rhein]] a [[Afon Donaw|Donaw]] am sawl canrif. Yn dilyn cwymp yr Ymerodraeth Rhufeinig, syrthiodd rhan helaeth o Ewrop i'r [[Oesoedd Tywyll]]. Ond parhaodd gwareiddiad y Rhufeinwyr i flodeuo, ond ar ffurfiau newydd, mewn rhannau o dde Ewrop ac yn y de-ddwyrain dan yr [[Ymerodraeth Fysantaidd]]. Yn raddol, troes yr Oesoedd Tywyll yn gyfnod goleuach a adnabyddir fel yr [[Oesoedd Canol]]. Blodeuodd dysg eto ond ar ffurf geidwadol a dueddai i edrych yn ôl i'r Byd Clasurol a'r [[Beibl]]. Ar ddiwedd yr Oesoedd Canol, cwncwerodd [[Ymerodraeth yr Otomaniaid]] ddinas [[Caergystennin]] ([[Istanbwl]]) – gan dod â diwedd yr Ymerodraeth Fysantaidd – a daeth yn bŵer pwysicaf Ewrop. Un canlyniad o hynny oedd y [[Dadeni Dysg|Dadeni]], cyfnod o ddarganfyddiad, fforio a chynydd mewn gwybodaeth wyddonol. Yn ystod y [[15fed ganrif|bymthegfed ganrif]] agorodd [[Portiwgal]] yr oes o ddarganfyddiadau, efo [[Sbaen]] yn ei dilyn. Ymunodd [[Ffrainc]], yr [[Iseldiroedd]] a [[Teyrnas Prydain Fawr|Phrydain Fawr]] yn y ras i greu [[ymerodraeth]]au [[trefedigaeth]]ol enfawr yn [[Affrica]], [[yr Amerig]], [[Asia]] ac [[Awstralasia]].