Myrr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
manion
Tagiau: Golygiad cod 2017
Dim crynodeb golygu
Llinell 1:
[[Delwedd:Commiphora myrrha - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-019.jpg|bawd|Y goeden ''[[Commiphora myrrha]]'' , un o'r prif goed a dyfir er mwyn cynaeafu Myrrh.]]
[[Delwedd:Commiphora-myrrha-resin-myrrh.jpg|bawd|dde|Mae Myrrh yn bur gyffredin yng [[Corn Affrica|Nghorn Affrica]].]]
[[Delwedd:MyrrhEssentialOil.png|bawd|Olew a echdynnir allan o'r myrrh (''Commiphora myrrha'').]]
[[Resin]] persawrus yw '''myrr'''<ref>{{dyf GPC |gair=myrr |dyddiadcyrchiad=3 Medi 2018 }}</ref> neu '''lysiau'r gïau'''<ref>{{dyf GPC |gair=llysiau |dyddiadcyrchiad=3 Medi 2018 }}</ref> a chaiff ei ystyried yn [[olew naws]] a elwir yn oleoresin. Adnabyddir hefyd gan yr enw creithig bêr, cegiden wen, a sisli bêr. Caiff ei gynaeafu o goed pigog, llawn drain y [[genws]] ''[[Commiphora]]''.<ref>Rice, Patty C., ''Amber: Golden Gem of the Ages'', Author House, Bloomington, 2006 tud.321</ref> Math o gwm naturiol yw resin myrr, sydd wedi cael ei ddefnyddio am ganrifoedd mewn [[persawr]], [[arogldarth]] a [[meddyginiaeth]], neu ar adegau drwy ei gymysgu â [[gwin]].
 
[[Resin]] persawrus yw '''myrr'''<ref>{{dyf GPC |gair=myrr |dyddiadcyrchiad=3 Medi 2018 }}</ref> neu '''lysiau'r gïau'''<ref>{{dyf GPC |gair=llysiau |dyddiadcyrchiad=3 Medi 2018 }}</ref> a chaiff ei ystyried yn [[olew naws]] a elwir yn oleoresin. Adnabyddir hefyd gan yr enw creithig bêr, cegiden wen, a sisli bêr. Caiff ei gynaeafu o goed pigog, llawn drain y [[genws]] ''[[Commiphora]]''.<ref>Rice, Patty C. Rice, ''Amber: Golden Gem of the Ages'' (Bloomington, IN: Author House, Bloomington2006), 2006 tud. 321</ref> Math o gwm naturiol yw resin myrr, sydd wedi cael ei ddefnyddio am ganrifoedd mewn [[persawr]], [[arogldarth]] a [[meddyginiaeth]], neu ar adegau drwy ei gymysgu â [[gwin]].
Mae'r broses o gynaeafu myrr yn hawdd: gwneir twll yn [[rhisgl]] y goeden nes cyrhaeddir y gwynnin, a gwaeda'r goeden yn naturiol, ar ffurf resin hanner hylifol; dyma'r resin, sy'n hynod o debyf i [[thus]]. Mae cynaeafu'r goeden fel hyn yn anafu'r goeden ac mae'r resin yn caledu'n sydyn, gyda sglein arno. Mae hefyd yn melynnu a gall fod yn glir neu'n dryleu. Gyda thruliad amser mae'n tywyllu, gyda rhesin gwyn arno.<ref>Caspar Neumann, William Lewis, ''The chemical works of Caspar Neumann, M.D.'',2nd Ed., Vol 3, London, 1773 p.55</ref>
 
Mae'r broses o gynaeafu myrr yn hawdd: gwneir twll yn [[rhisgl]] y goeden nes cyrhaeddir y gwynnin, a gwaeda'r goeden yn naturiol, ar ffurf resin hanner hylifol; dyma'r resin, sy'n hynod o debyf i [[thus]]. Mae cynaeafu'r goeden fel hyn yn anafu'r goeden ac mae'r resin yn caledu'n sydyn, gyda sglein arno. Mae hefyd yn melynnu a gall fod yn glir neu'n dryleu. Gyda thruliad amser mae'n tywyllu, gyda rhesin gwyn arno.<ref>Caspar Neumann, a William Lewis, ''The chemicalChemical worksWorks of Caspar Neumann, M.D.'',2nd Ed2il gol., Volcyf. 3, London(Llundain, 1773), ptud. 55</ref>
 
==Rhywogaethau==
Y [[rhywogaeth]] a ddefnyddir yn amlaf yw'r ''[[Commiphora myrrha]]'', sy'n frodorol o [[Iemen]], [[Somalia]], [[Eritrea]] a dwyrain [[Ethiopia]]. Bellach (o ran tacsonomeg) ystyrir y ''Commiphora molmol'',<ref>Newnes, G. Newnes, edgol., ''Chambers's encyclopædiaEncyclopædia'', Volumecyf. 9, (1959)</ref> yn un o gyfenwau'r ''Commiphora myrrha''.<ref>[http://www.theplantlist.org/. Accessed on February 24, 2014; ''The Plant List''., 2013. Version 1.1.]; adalwyd 24 Chwefror 2014</ref> Cyfeirir at ''[[Commiphora gileadensis]]'', sy'n frodorol o [[Arabia|Orynys Arabia]] mae'r cyfeiriad beiblaidd: ''Oherwydd briw merch fy mhobl yr wyf finnau wedi fy mriwo,wedi galaru, ac wedi fy nal gan syndod. 22Onid oes '''balm yn Gilead'''? Onid oes yno ffisigwr?''<ref>[https://www.bible.com/cy/bible/394/jer.8.18-22.bcn bible.com;] Jeremeia8Jeremeiah 18-22BCN; adalwyd 25 Rhagfyr 2015</ref>
Ceir sawl cyfeiriad yn yr [[Hen Destament]] (e.e. Genesis 37:25 andac EcsodusExodus 30:23.) ac yn y [[Testament Newydd]] yn Llyfr MatthewMathew, yn un o'r anrhegion a roddwyd i'r baban [[Iesu Grist]], gan [[y Doethion]], yn ôôl y [[Beibl]].
 
==Gweler hefyd==