|
Mae '''jihad''' yn air [[Arabeg]] sy'n golygu 'dechrau', 'ymrwymiad' neu 'ymdrech' (yn benodol 'ymdrech ar y llwybr i ganfod [[Duw]]'). Mae ganddo le pwysig yn [[diwinyddiaeth|niwinyddiaeth]] ac [[ideoleg]] [[Islam]].
Beth yw ystyr y gair Arabeg "Jihad"? Cafwyd hyd i ateb yr wythnos diwethaf pan ofynnodd Saddam Hussein i'w arweinwyr Islamaidd apelio ar Fwslimiaid ledled y byd i gymryd rhan mewn jihad yn erbyn "America ddrygionus". Roedd Hussein ei hun yn bygwth jihad yn erbyn America. Mae hyn yn dangos bod jihad yn "rhyfel sanctaidd". Mewn termau mwy eglur, mae'n golygu ymdrech gyfreithiol, orfodol a chymunedol i ehangu'r diriogaeth Fwslimaidd ar draul y diriogaeth a reolir gan bobl nad ydynt yn Fwslimiaid. Mewn geiriau eraill, pwrpas jihad nid ehangu ffydd Islamaidd heddiw, ond ehangu pŵer Mwslimaidd sofran (bydd ehangu sofraniaeth yn arwain yn naturiol at ehangu ffydd). Felly, mae jihad yn ffurf ymosodol hunan-ymosodol sydd wedi'i hanelu at Fwslimiaid ledled y ddaear.Hegemony yn cael ei sefydlu.
Yn y [[Coran]] gwahaniaethir yn eglur rhwng dau fath o ''jihad''. Y lleiaf yw ''al-jihad al-asghar'', sy'n golygu cymryd rhan mewn ymgyrch i amddiffyn y gymuned Foslemaidd (yr [[Umma]]) rhag ymosodiad. Mae'r mwyaf, ''al-jihad'' pur, yn fath o ymarfer ysbrydol neu grefyddol sy'n golygu fod y credinwr yn ymdrechu ynddo'i hun i orchfygu ei bechodau a pheidio mynd ar gyfeilorn; ymdrech i orchyfu'r [[Hunan]] a rhoi Duw yn ei le.
Am ganrifoedd, mae jihad wedi cael dau ystyr amrywiol, mae un yn ffwndamentalaidd a'r llall yn gymedrol. Yn unol â'r ystyr gyntaf, mae Mwslimiaid sy'n dehongli eu ffydd mewn rhyw ffordd arall yn infidels a dylent hefyd dalu jihad yn eu herbyn. Dyma pam mae Mwslemiaid o Algeria , Mae'r Aifft ac Affghanistan hefyd yn ysglyfaeth i ymosodiadau jihadi. Ail ystyr jihad yw rhai cyfriniol sy'n gwrthod dehongliad cyfreithiol y rhyfel o jihad ac yn gofyn i Fwslimiaid dynnu eu hunain o bynciau materol a cheisio ennill dyfnder ysbrydol.
Mae rhai eithafwyr 'Mwslem' yn gweld ''jihad'' fel [[rhyfel sanctaidd]] yn erbyn gelynion tybiedig Islam, ond mae'r rhan fwyaf o Fwslemiaid yn gwrthod hynny. Yr ymadrodd Islamaidd am 'rhyfel sanctaidd' yw ''harb quds'' (sy'n cyfateb i'r gair [[Croesgad]] yn y traddodiad [[Cristnogaeth|Cristnogol]]).
Mewn cysylltiad ag ehangu tiriogaeth, mae jihad wedi bod yn rhan fawr o fywyd Mwslimaidd. Dyna pam, erbyn marwolaeth Mohammed yn 632, roedd Mwslimiaid yn gallu meddiannu ardal fawr iawn o Benrhyn Arabia. Ar ôl y ganrif, roeddent wedi goresgyn y rhanbarth o Afghanistan i Sbaen. Ar ôl hyn, rhoddodd Jihad ardaloedd i Fwslimiaid fel India, Sudan, Anatolia a Balcanau eu hysbrydoli i ennill.
Mae ''jihad'', yn y ffurf ''ljtihad'', yn gallu golygu'r ymdrech a wneir gan farnwr i ddod i'r penderfyniad cywir mewn achos llys yn ogystal.
Heddiw, mae jihad wedi dod yn ffynhonnell derfysgaeth fwyaf yn y byd. Wedi'i ysbrydoli gan hyn, mae rhai sefydliadau jihadistiaid hunan-styled wedi lansio ymgyrch o derfysgaeth ledled y byd - Ffrynt Islamaidd Rhyngwladol Jihad yn erbyn Iddewon a Chroesgadwyr. Dyma'r sefydliad. o Osama bin Laden.
Lashkar Jihad yw'r sefydliad sy'n gyfrifol am ladd mwy na deng mil o Gristnogion yn Indonesia.Harkat ul Jihad yw'r sefydliad terfysgol mwyaf yn Islamaidd Islamaidd-Kashmir.Palestinaidd Jihad - y sefydliad terfysgol gwrth-Israel mwyaf creulon. Islamaidd Islamaidd Jihad - sy'n gyfrifol am y lladd o lawer, gan gynnwys Anwar Al Sadat ym 1981. Lladdodd Yemeni Islamic Jihad - dri chenhadwr Americanaidd ychydig ddyddiau yn ôl.
Ond realiti mwyaf brawychus Jihad y dyddiau hyn yw yn Sudan lle rhoddodd y blaid sy'n rheoli slogan emosiynol tan ychydig ddyddiau yn ôl. "Jihad, Buddugoliaeth a Merthyrdod" Am bron i ddau ddegawd, dan warchodaeth y llywodraeth, bu jihadistiaid yn ymosod ar bobl nad oeddent yn Fwslimiaid, yn ysbeilio eu eiddo a lladd eu dynion. Ar ôl hyn, caethiwodd y jihadis filoedd o ferched a phlant a'u gorfodi i dderbyn Islam. Maent wedi cael eu tynnu allan mewn gorymdaith, eu curo a'u gorfodi i lafurio. Cafodd menywod a merched hŷn eu treisio gan gangiau a'u dal yn wystlon am gweithredoedd rhywiol. Y jihad Sudan hwn, a noddir gan y wladwriaeth, fu trasiedi ddyngarol fwyaf yr oes hon, lle bu farw dwy filiwn o bobl a daeth 40 o bobl lakh yn ddigartref.
Er gwaethaf hanes gwrthdaro jihad ac artaith ddynol y 1400 mlynedd diwethaf, mae rhai academyddion ac Islamyddion sy'n cael eu twyllo gan droseddu yn honni bod jihad yn caniatáu rhyfel amddiffynnol yn unig neu a yw'n gwbl ddi-drais.
Mae tri athro Americanaidd sy'n gysylltiedig ag astudiaethau Islamaidd wedi rhoi'r un lliw i jihad a'i ddehongli fel hyn -
1. Ymgais i ymladd yn erbyn yr holl ddrygau ynoch chi'ch hun ac i ymladd yn erbyn y fath ddrygau sy'n amlwg yn y gymdeithas. (Ibrahim Aburabi Hart Ford Seminary)
2. Ymladd yn erbyn gwahaniaethu ar sail hil ac ymdrechu am hawliau menywod (Farid Acek Auburn Seminary)
3. Bod yn fyfyriwr gwell, i fod yn well partner, i fod yn well cydymaith busnes, ac yn anad dim i reoli'ch dicter (Prifysgol Bruce Lawrence Duke)
Byddai'n hyfryd pe bai jihad yn cael ei ddatblygu fel un sy'n rheoli dicter yn hytrach nag ymddygiad ymosodol, ond ni fyddai ei brofi fel gwirionedd ffuglennol yn gwneud hynny. Mewn cyferbyniad, troi cefn ar wir natur jihad Byddai fel torri ar draws unrhyw ymgais ddifrifol i hunan-fyfyrio. ac ailddehongli.
Gan gydnabod rôl hanesyddol jihad, mae yna ffordd y tu hwnt i derfysgaeth, concwest a chaethwasiaeth a hynny yw gwahardd jihad treisgar yn llwyr trwy ymddiheuro i ddioddefwyr jihad a datblygu sylfaen Islamaidd ddi-drais jihad.
Yn anffodus, nid oes unrhyw broses i ddod allan o'r amgylchedd hwn. Bydd jihad bywiog yn parhau nes iddo gael ei atal gan bŵer milwrol lefel uchel. Yn syth ar ôl trechu jihad, bydd llais Mwslimiaid rhyddfrydol yn dod a dim ond wedyn y gellir moderneiddio Islam. Yn galed bydd gwaith gwneud yn cychwyn.
==Ffynhonnell==
| 