Tredegar: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
Adiais gwybodaeth am hanes y dref |
||
Llinell 6:
</table>
==Hanes==
Wedi'i leoli o fewn ffiniau hanesyddol o Sir Fynwy, fe ddaeth yn ganolfan cynnar y [[Chwyldro Diwydiannol]] yn Ne Cymru. Ym 1778, adeiladwys ffwrnais haearn a yn Sirhywi gan Thomas Atkinson a William Barrow a ddaeth i'r ardal o Lundain.<ref name="">"A look at Old Tredegar in photographs" Volume 1 Philip Prosser Old Bakehouse Publications 1990</ref> Roedd yna angen i tanwydd ar gyfer y ffwrnais, felly cyflogwyd ddynion i gloddio glo yn Bryn Bach a Nantybwch. Y mwyngloddio cyntaf, ar raddfa fach, yn yr ardal.
Methodd y ffwrnais yn 1794. Yn 1797, adeiladwyd Samuel Homfray, gyda phartneriaid Richard Fothergill a'r Monkhouse Matthew, ffwrnais newydd, gan brydlesu'r tir o'r Stad Tredegar yng Nghasnewydd.<ref name="web">[http://web.ukonline.co.uk/b.gardner/tredegar/tredpage.html B. Gardner's History of Tredegar and other information]</ref> Roedd hyn yn creu'r Gwaith Haearn Sirhywi a oedd yn y pendraw i ddod yn Gwaith Haearn Tredegar, a enwyd ar anrhydedd y Ystâd Tredegar House yn Nhredegar a Pharc Tredegar yng Nghasnewydd yn ne'r sir. Adrian Vaughn, yn ei lyfr 1985 "Grub, Dŵr a Relief," yn crybwyll bod yn 1832 cymerodd John Gooch swydd reoli yn y gweithfeydd haearn Tredegar.
Roedd yna nifer o epidemigau o [[colera|golera]] yn y dref yn ystod yr 19eg ganrif ac mae tir claddu penodedig ar gyfer colera wedi cael ei sefydlu ynh Nghefn Golau.<ref name=BG1>{{citeweb
|url=http://www.blaenau-gwent.gov.uk/8025.asp
|title=Blaenau Gwent County Borough Council: Cefn Golau Cholera Cemetery
|accessdate=2010-November-05}}</ref>
==Enwogion==
| |||