Tŷ unnos: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Huw P (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Huw P (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 2:
Hen draddodiad [[Cymru|Cymreig]] o adeiladu [[tŷ]] dros nos ydy '''tŷ unnos'''.
 
Credai rhai pobl pe bai modd adeiladu tŷ ar [[tir comin|dir comin]] mewn un noson yn unig, yna byddai'r tir hynny'n eiddo iddynt ar sail [[Rhydd-ddaliad (cyfraith)|rhydd-ddaliad]]. Ceir amrywiadau i'r traddodiad hwn: y prawf i weld os oedd y tŷ wedi'i orffen oedd os oedd tân ar yr aelwyd erbyn bore trannoeth; gallai'r trigolion ehangu ar eu tir trwy daflu [[bwyell]] o bedwar cornel y tŷ. Pa le bynnag y byddai'r bwyell yn disgyn, dyma fyddai eu tir. Mae [[Tŷ Hyll]] ger [[Betws-y-Coed]] yn enghraifft o dŷ a oedd yn wreiddiol yn dŷ unnos a chafodd ei wella ac ail-adeiladu mewn blynyddoedd diweddarach.
 
== Gwreiddiau ==
Ceir traddodiadau tebyg mewn rhannau eraill o'r [[Deyrnas Unedig]] hefyd.
O gyfnod rhwng yr 17eg i ddechrau'r 19eg, cynyddodd boblogaeth Cymru ynghyd â thlodi gan arwain i gyfres o ddigwyddiadau o sgwatio (ymgartrefu heb ganiatâd) ar ddarnau o dir yn rhannau mwyaf gwledig Cymru. Cododd yr arfer oherwydd pwysau'r diffyg tir oherwydd cau tir comin y cyfnod, a'r rhentu a godwyd gan dirfeddianwyr.
 
==Statws cyfreithiol==
Mae ''Gecekondu'' yn air [[Tyrceg]] sydd yn feddwl tŷ 'codi dros nos'. Mae canoedd o filoedd o bobl dlawd yn byw yn ''Gecekondu'' ar dir heb ganiatâd ar ymylion dinasodd mawrion fel [[Istanbul]] ac [[Ankara]]. Mae cymunedau Tyrceg ym [[Berlin]] hefyd wedi'u codi.<ref>Neuwirth, R (2004). Shadow Cities: A Billion Squatters, A New Urban World, Routledge ISBN 0-415-93319-6, Tualen 8.</ref><ref>https://urbanage.lsecities.net/essays/istanbul-s-gecekondus</ref>
Nid oedd gan Tŷ unnos statws yng gyfraith Lloegr (y cod cyfreithiol Gymru a Lloegr y cyfnod), er roedd traddodiad o drafodaeth ynghylch y pwynt os oedd tir a feddiannwyd gan sgwatwyr heb deitl yn gyfreithlon. Efallai y roedd gan y gred chwedlonol hon rywfaint o ddylanwad ar arferion pobl werin i sgwatio ar dir comin fel gallent dwyllo ac ennill dros yr awdurdodau heb dalu rhent. <ref>{{cite journal|doi=10.1080/0015587X.1942.9717642 | volume=53 | title=The One-Night House, and its Distribution | journal=Folklore | pages=161–163}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://history.powys.org.uk/school1/agriculture/land.shtml|title=Victorian Powys - enclosing the land|website=History.powys.org.uk|accessdate=7 August 2019}}</ref> <ref>[https://www.opendemocracy.net/ecology-urbanisation/article_729.jsp] {{dead link|date=August 2019}}</ref>
 
Ceir traddodiadau tebyg mewn rhannau eraill o'r [[Deyrnas Unedig]] hefyd. Mae ''Gecekondu'' yn air [[Tyrceg]] sydd yn feddwl tŷ 'codi dros nos'. Mae canoedd o filoedd o bobl dlawd yn byw yn ''Gecekondu'' ar dir heb ganiatâd ar ymylion dinasodd mawrion fel [[Istanbul]] ac [[Ankara]]. Mae cymunedau Tyrceg ym [[Berlin]] hefyd wedi'u codi.<ref>Neuwirth, R (2004). Shadow Cities: A Billion Squatters, A New Urban World, Routledge ISBN 0-415-93319-6, Tualen 8.</ref><ref>https://urbanage.lsecities.net/essays/istanbul-s-gecekondus</ref>
 
== Dolen allanol ==