D. W. Griffith: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dafyddt (sgwrs | cyfraniadau) B Gwybodlen wicidata |
Ehangu tudalen blaenorol |
||
Llinell 6:
}}
[[Delwedd:The adventures of Dollie.webm|bawd|''The Adventures of Dollie'' (1908)]]
Cyfarwyddwr ffilm Americanaidd oedd '''David Llewelyn Wark Griffith''' (22 Ionawr 1875 - 23 Gorffennaf 1948<ref name="obit">{{cite news|coauthors=|title=David W. Griffith, Film Pioneer, Dies; Producer Of 'Birth Of Nation,' 'Intolerance' And 'America' Made Nearly 500 Pictures Set, Screen Standards Co-Founder Of United Artists Gave Mary Pickford And Fairbanks Their Starts.|url=|quote=|work=New York Times|date=Gorffennaf 24, 1948|accessdate=Gorffennaf 21, 2007}}</ref>), a anwyd yn La Grange, [[Kentucky]], UDA<ref>{{Cite web|url=http://www.gildasattic.com/dwgriffith.html|title=D. W. Griffith (1875-1948)|date=Awst 10 2002|access-date=Ionawr 16 2020|website=Gilda Tabarez|last=Drew|first=William M.|archiveurl=|archivedate=|deadurl=}}</ref>. Roedd yn fab i Gymro a chyn-swyddog yn y fyddin y Confederate (Y Cyrnol "Roaring Jake" Griffith) a fu farw (yn 1885) o glwyfau a gafodd yn ystod [[Rhyfel Cartref America]] pan oedd Griffith yn 10 oed. Fe'i hystyriwyd yn un o dadau'r ffilm naratif<ref name=":0">{{Cite book|title=The Oxford History of World Cinema|last=Nowell-Smith|first=Geoffrey (gol)|publisher=Gwasg Prifysgol Rhydychen|year=1996|isbn=0198742428|location=Oxford|pages=}}</ref>. Yn ei ugeiniau cychwynnodd gyrfa, aflwyddiannus braidd, ar y llwyfan. Yn 1907, yn dilyn methiant ei gynhyrchiad ''A Fool and a Girl'', fe drodd ei olygon at [[Hollywood]], gan ysgrifennu ag actio i gwmnïoedd ''Edison'' a ''Biograph''. Yn 1908 cafodd swydd fel cynhyrchydd gan ''Biograph'' a cychwynnodd ei yrfa go iawn. Hyd at 1913 cynhyrchodd dros 400 o ffilmiau i'r cwmni - gan orffen gyda ''Judith of Bethulia'' (ffilm 4 rîl a rhyddhawyd yn 1914). Yn ystod y cyfnod hwn datblygodd ei grefft yn aruthrol - yn arbennig agweddau golygu a pherfformio. Daeth yn enwog am olygu crefftus yr "achub munud olaf". Cafodd yr agweddau yma dylanwad mawr ar y diwydiant - gan wneud ''Biograph'' yn flaengar iawn<ref name=":0" />.
[[Delwedd:Griffith-intolerance.jpg|bawd|Set ''Intolerance'' (1919). Ail grëwyd muriau Babylon llawn maint ar gyfer cynhyrchiad '''D.W. Griffith''']]
Yn 1913 gadawodd Griffith ''Biograph'' i dorri ei gŵys ei hun. Ar ôl cyfnod byr o arbrofi, cynhyrchodd ''The Birth of a Nation'' (a rhyddhawyd yn Ionawr 1915), a sicrhaodd ei le yn y llyfrau hanes. Hon oedd y ffilm hiraf a mwyaf cymhleth erioed ar y pryd (ryw 3 awr o hyd dros 12 rîl). Seiliwyd y naratif (sy'n cynnwys elfennau hanesyddol a dychmygol am [[Rhyfel Cartref America|Ryfel Cartref America]] a'r cyfnod yn syth ar ei ôl) ar nofel a drama gan Thomas Dixon Jr., o'r enw ''The Clansman''. (''The Clansman'' oedd enw gwreiddiol y ffilm, hefyd.) Fel mae'r enw hwn yn awgrymu, mae gryn ystyriaeth garedig o'r Klu Klux Klan yn y ffilm. Yn wir fe atgyfnerthwyd y gymuned hiliol honno yn sylweddol gan ei ymddangosiad. Oherwydd hyn, erys y ffilm yn un dadleuol iawn (fel y bu ar y pryd) - ac, o'r herwydd, yn hanesyddol. (Fe'i dyfarnwyd o bwys hanes diwylliant America gan [[Llyfrgell y Gyngres|Lyfrgell Cyngres]] yr [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]] yn 1992.) Am weddill ei yrfa bu Griffith yn amddiffyn a gwneud yn iawn am yr agwedd hon o'i gampwaith technegol. Y cam gyntaf oedd ei ffilm nesaf, ''Intolerance'' (1916), a llwyddodd i fod yn hyd yn oed yn fwy mawreddog ym mhob ffordd. Fel yr awgrymir gan y teitl, 'roedd hwn yn ymgais uniongyrchol gan Griffith i ateb yr honiad ei fod yn ddyn hiliol. Yn y drydedd o'i ffilmiau gorau, ''Broken Blossoms'' (1919), aeth Griffith un cam ymhellach i ateb y feirniadaeth. Fe sicrhaodd mai o [[Tsieina]] y daw cymeriad positif y ffilm (Cheng Huan). Er dyn gwyn (Richard Barthelmess) a'i hactiodd !<ref name=":0" />.
Griffiths, ynghyd â Charlie Chaplin, Mary Pickford a Douglas Fairbanks, sefydlodd stiwdio United Artists yn 1919<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/03/04/business/yourmoney/04cruise.html|title=Mission Improbable: Tom Cruise as Mogul|last=Siklos|first=Richard|date=Mawrth 4 2007|work=New York Times|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=Ionawr 16 2020}}</ref>.
Er i Griffith dal i gynhyrchu ffilmiau am ddegawd arall (roedd ei ddau olaf yn "talkies"), roedd ei oes aur ar ben. Ni lwyddodd i symud gyda'r oes - 'roedd ei galon o hyd ym myd sentimental y 19 ganrif. Collodd arian, ac ar ôl ''Orphans of the Storm'' (1921) nid oedd yn medru fforddio cyflogi ei "protege" Lillian Gish (a gafodd gyrfa ddisglair iawn i'r 1950au), hyd yn oed<ref name=":0" />.
Priododd Linda Arvidson yn 1906 (ysgarwyd 1936) ac Evelyn Baldwin yn 1936 (ysgarwyd 1947).
Methodd gyrfa Griffith fel cynhyrchydd goroesi methiant ''The Struggle'' (1931) ac yn fuan fe'i hanghofiwyd gan ei gynulleidfaoedd<ref name=":0" />. Bu farw'n unig. Er i'w gyd-weithwyr ym myd y ffilm ei barchu am ei gyfraniad allweddol i ddatblygiad y ffilm, ychydig iawn a ddaeth i dalu gwrogaeth iddo mewn cyfarfod coffa yn Hollywood ar ôl ei farw yno ar Orffennaf 23, 1948. Fe'i claddwyd ym mynwent Eglwyd Methodisdaidd Mount Tabor yn Centerfield, Kentucky<ref>{{Cite book|title=D.W. Griffith: An American Life.|last=Schickel|first=Richard|publisher=Hal Leonard Corporation.|year=1996|isbn=087910080X|location=|pages=31}}</ref>.
<br />
== Ffilmiau ==
* 1908-1913: Ffilmiau byr dwy-rîl yn stiwdios
* 1913: ''Judith of Bethulia''.
* 1914: ''The Battle of the Sexes'', ''The Escape'', ''Home Sweet Home'', ''The Avenging Conscience'', ''The Mother and the Law''.
* 1915: ''
* 1916: ''
* 1918: ''Hearts of the World'', ''The Great Love'', ''The Greatest Thing in Life''.
* 1919: ''A Romance of Happy Valley'', ''The Girl Who Stayed at Home'', ''Broken Blossoms'', ''True Heart Susie'', ''The Fall of Babylon'', ''The Mother and the Law'', ''Scarlet Days'', ''The Greatest Question''.
* 1920: ''The Idol Dancer'', ''The Love Flower'', ''
* 1921: ''Dream Street'', ''Orphans of the Storm''.
* 1922: ''One Exciting Night''.
| |||