20fed ganrif yng Nghymru: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Llinell 32:
 
 
[[Delwedd:O.M.Edwards_01a.JPG|alt=|chwith|bawd|249x249px|O.M. Edwards, tua 1895.]]
Bu ymgyrchoedd ym myd addysg hefyd dros hawliau'r iaith Gymraeg.  Profodd yr ugeinfed ganrif i fod yn hollbwysig yn sefydlu’r Gymraeg nid yn unig fel pwnc astudio ar gwricwlwm dysgu ysgolion Cymru ond hefyd fel cyfrwng dysgu.  Ers cyhoeddi Adroddiadau Addysg 1847, a adnabyddwyd yng Nghymru fel ‘[[Brad y Llyfrau Gleision]] roedd y Gymraeg wedi cael ei phardduo fel iaith anwaraidd nad oedd defnydd na lle iddi yn yr oes fodern, ddiwydiannol newydd.  Roedd cyflwyniad y [[Welsh Not]] yn y 1870au yn ysgolion Cymru wedi magu ymdeimlad o warth a chywilydd ymhlith ei siaradwyr ond gyda chychwyn yr ugeinfed ganrif dechreuwyd weld tro ar fyd yn agweddau tuag at y Gymraeg.   Dan ddylanwad [[Owen Morgan Edwards|Owen M Edwards]], Prif Arolygydd Ysgolion Cymru o 1907 hyd 1920, hyrwyddwyd yr iaith Gymraeg mewn ysgolion cynradd a dysgwyd iaith a llenyddiaeth Gymraeg fel pwnc yn yr ysgolion uwchradd a sefydlwyd o ganlyniad i Ddeddf 1889. Fodd bynnag, awyrgylch Seisnig a gafwyd yn yr ysgolion uwchradd hyn, hyd yn oed yn yr ardaloedd mwyaf Cymreig.