Roedd Alesia yn oppidum neu dref gaerog yn Ngâl ac yn brifddinas llwyth y Mandubii, llwyth oedd mewn cynghrair gyda'r Aedui. Yn ddiweddarach bu'n dref Rufeinig.

Alesia
MathOppidum, Vicus, safle archaeolegol Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirAlise-Sainte-Reine, Gallia Lugdunensis Edit this on Wikidata
GwladBaner Ffrainc Ffrainc
Cyfesurynnau47.5392°N 4.5006°E Edit this on Wikidata
Map
Statws treftadaethmonument historique classé, monument historique classé, monument historique classé, monument historique classé, heneb hanesyddol cofrestredig Edit this on Wikidata
Manylion
Cofgolofn Vercingetorix yn Alise-Sainte-Reine (Alesia)

Ers dyddiau yr ymerawdwr Napoléon III mae cloddio archaeolegol wedi bod yn Alise-Sainte-Reine yn Côte-d'Or ger Dijon yn y gred mai yma yr oedd yr Alesia hanesyddol. Yn ddiweddar darganfuwyd arysgrif IN ALISIIA ar y safle, a brofodd fod y gred yn gywir.

Gwarchae Alesia

Oddeutu 52 CC, yn Alesia yr ymladdwyd Brwydr Alesia, y frwydr dyngedfennol pan orchfygwyd Vercingetorix gan Iŵl Cesar. Gyda'r frwydr yma daeth Cesar i bob pwrpas yn feistr Gâl gyfan. Ceir manylion y frwydr yn llyfr Cesar De Bello Gallico (Llyfr 7, 68-69). Roedd Vercingetorix a'i lu wedi encilio i Alesia, gan gredu y byddent yn ddiogel yno, ond gosododd Cesar warchae ar y dref. Cododd y Galiaid eraill fyddin fawr i geisio codi'r gwarchae, ac ymatebodd Cesar trwy godi dau gylch o amddiffynfeydd, un i atal amddiffynwyr Alesia rhag dianc ac un arall allanol i amddiffyn yn erbyn y fyddin hon. Mae cloddio ac archwilio lluniau wedi eu tynnu o awyren o Alise-Sainte-Reine wedi cadarnhau hanes Cesar.