Antoninus Pius
Caesar Titus Aelius Hadrianus Antoninus Augustus Pius neu Antoninus Píus (19 Medi 86 - 7 Mawrth 161) oedd Ymerawdwr Rhufain o 10 Gorffennaf 138 hyd ei farwolaeth. Ganwyd Titus Aurelius Fulvius Boionus Arrius Antoninus Pius.
| Antoninus Pius | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Titus Aurelius Fulvus  19 Medi 0086 Lanuvium |
| Bu farw | 7 Mawrth 161 Lorium |
| Dinasyddiaeth | Rhufain hynafol |
| Galwedigaeth | gwleidydd |
| Swydd | ymerawdwr Rhufain, seneddwr Rhufeinig, Conswl Rhufeinig |
| Tad | Titus Aurelius Fulvus, Hadrian |
| Mam | Arria Fadilla |
| Priod | Faustina yr Hynaf |
| Partner | Galeria Lysistrate |
| Plant | Marcus Aurelius, Lucius Verus, Faustina yr Ieuengaf, Marcus Galerius Aurelius Antoninus, Aurelia Fadilla, Marcus Aurelius Fulvus Antoninus |
| Llinach | Antonines |
Roedd yn fab i Aurelio Fulvo, conswl Rhufeinig o deulu oedd yn hannu o Nemausus (Nimes). Ganed Antoninus Píus ger Lanuvium. Dilynodd yrfa arferol uchelwr Rhufeinig, gan ddod yn quaestor, praetor a dwywaith yn gonswl. Roedd yn un o bedwar cyn-gonswl a benododd yr ymerawdwr Hadrian i weinyddu'r Eidal. Daeth Hadrian i ymddiried ynddo, ac fe'i mabwysiadodd fel mab ac fel olynydd iddo. Ar farwolaeth Hadrian yn 138 daeth Antoninus Pius yn ymerawdwr.
Dywedir fod Antoninus Pius yn ymerawdwr poblogaidd iawn oherwydd ei allu a'i hynawsedd. Amddiffynnodd y Cristionogion yn yr ymerodraeth ac yr oedd yn nodedig o drugarog wrth ddelio a chynllwynion yn ei erbyn. Roedd yn gyfrifol am lawer o adeiladu, yn enwedig yn ninas Rhufain.
Yn ystod ei deyrnasiad bu gwrthryfel yn Mauritania, Judea a Prydain lle gwrthryfelodd y Brigantes, ond nid oedd yr un ohonynt yn ddifrifol iawn. Antoninus Pius oedd yn gyfrifol am adeiladu'r Mur Antonaidd yn Yr Alban, tua 160 km i'r gogledd o Fur Hadrian. Priododd a Faustina yr Hynaf a bu ganddynt ddau fab a dwy ferch, ond yr oedd y rhain i gyd wedi marw cyn iddo ddod yn ymerawdwr ac eithrio Faustina yr Ieuengaf, a briododd Marcus Aurelius. Penododd Marcus Aurelius fel ei olynydd.
Bu farw yn Lorium (Etruria) ar 7 Mawrth 161. Ystyrir ei deyrnasiad, ynghyd â Trajan a Hadrian o'i flaen a Marcus Aurelius ar ei ôl, yn oes aur yr ymerodraeth Rufeinig.
| Rhagflaenydd: Hadrian |
Ymerawdwr Rhufain 10 Gorffennaf 138 – 7 Mawrth 161 |
Olynydd: Marcus Aurelius Lucius Verus |
