Blwch llwch
Mae'r blwch llwch yn gynhwysydd ar gyfer lludw sigarét a sigâr. Fel rheol, gwneir y blychau o ddeunydd gwrth-tân megis gwydr, plastig, crochenwaith, metel neu garreg sy'n gallu gwrthsefyll gwres.
 | |
| Math | waste container  |
|---|---|
| Crëwr | Carlo Scarpa |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Golwg golygu
Y dyluniad mwyaf cyffredin yw silindr bâs gyda sylfaen fflat, i orffwys ar fwrdd. Mae blychau llwch eraill, yn enwedig mewn mannau cyhoeddus, wedi'u gosod ar waliau, ac mae blwch llwch bwrdd yn fwy na safonol oherwydd y defnydd cynyddol y maent yn ei gael. Mae gan lawer o blwch llwch bwyntiau yn yr ymyl, i ddal sigaréts neu sigâr. Yn aml, roedd blychau llwch i'w gweld ceir mawr neu moethus hŷn cyn eu bod ar gael yn ddiweddarach fel eitemau ategol a osodwyd gan ddeliwr.[1] Er enghraifft, roedd ceir megis y BMW E38 yn cynnwys blwch llwch a thanwyr yn y ddau ddrws cefn.
Hanes golygu
Er bod ffurfiau cyntefig o flychau llwch yn bodoli cyn y 19g, yn ystod y ganrif honno y daeth dyluniad, estheteg a'u poblogrwydd fwy pwrpasol ac amlwg. Wrth i fwy o ferched ddechrau ysmygu yn gynnar yn y 1900au, daeth y blwch llwch yn agosach at waith celf. Roedd llawer o ferched yn osgoi'r defnydd o'r llwch llwch traddodiadol gan nad oedd yn adlewyrchu eu gwerthoedd benywaidd trwy weithgaredd a ddatganwyd yn hir fel dynion unigryw. Yr hyn a ddaeth i'r amlwg oedd mannau llwch ffabrig manwl, yn aml iawn. Roedd y blodau llwch hyn yn dangos golygfeydd bugeiliol o ferched yn crwydro trwy dirluniau lliwiog. Roedd rhai ohonynt hyd yn oed yn cynnwys modelau moethus haearn moethus iawn o ferched mewn gwisg ffansi, anifeiliaid yn nhalaith chwarae a'r borthlen neu hambwrdd ceramig achlysurol yn tynnu sylw at drefniadau blodeuog anwastad.[1]
Wrth i'r amser fynd ymlaen, daeth dyfodiad menywod yn ysmygu sigarau a sigaréts yn llai o ymadawiad o'r norm, roedd blwch llwch yn gweld dirywiad mewn estheteg dylunio a mwy o symud tuag at ymarferoldeb. Fodd bynnag, nid oedd yn anghyffredin gweld blwch llwch â merched pin-up mewn bariau yn ystod y degawd hwn. Hefyd yn ystod y cyfnod hwn dechreuodd duedd arall mewn llwch blychau ddod i'r amlwg: y blwch llwch ceir.[1]
Blychau Llwch Hyrwyddo golygu
Defnyddiwyd blychau llwch i noddi nwyddau eraill, yn enwedig rai a werthwyd mewn bariau, megis diod a gwirod. Ond ceid hefyd blychau llwch i'w gwerthu fel cofrodd i dwristiaid neu i hyrwyddo amrywiaeth o nwyddau neu ymgyrchoedd eraill.
Blwch Llwch mewn Ceir golygu
Mewn dyluniadau cynnar lleolwyd y blwch llwch o dan system awyru'r car, gyda'r canlyniad bod gwynt o'r system yn chwythu'r lludw ar hyd tu fewn y cerbyd. Ond wrth i fodelau newydd o gerbydau gael eu cyflwyno i'r cyhoedd yn gyson, daeth llawer ohonynt i ddefnyddio blwch llwch crôm gyda gorchuddion y gellid eu hagor a'u cau yn ôl angen y gyrrwr. Byddai llawer o geir moethus yn ei gwneud hi'n ddyluniad mwy moethus ac nid oedd yn anghyffredin gweld blwch llwch wedi ei wneud yn gymharol mewn rhai o geir uchel y dydd. Byddai'r blychau llwch hyn yn cynnwys lledr, metelau o safon uchel a hyd yn oed engrafiadau arbenigol gan y gwneuthurwr.[1]
O ganol yr 1990au ymlaen dechreuwyd cynhyrchu cerbydau hebddynt heb y blwch llwch di-ofyn ond yn hytrach fel opsiwn ychwanegol i gynnwys un gan y modurdy.[1]
Blwch Llwch Sigâr golygu
Oherwydd bod sigâr yn fwy ac yn cymryd mwy o amser i'w hysmygu (oddeutu 40-60 munud, a felly, yn mwy blinedig a llai hylaw i'w dal ac ysmygu) cynhyrchir blychau llwch sigâr pwrpasol. Er mwyn helpu i ddatrys y broblem hon, datblygwyd blwch llwch sigâr sy'n eithaf gwahanol i un ar gyfer sigarét.[1] Rhaid i glustogau ar gyfer sigâr ddarparu digon o le i'r sigâr eistedd a pheidio â'i leoli ar ongl neu ei dorri i lawr i mewn i le dynn.
Blwch Llwch Caeedig golygu
Yn ogystal â'r blychau llwch nodweddiadol agored, ceir hefyd blychau llwch sy'n cynnwys caead fel y gellir rheoli'r lludw rhag gael ei chwythu o'r blwch a hefyd arbed rhywfaint ar arogl y sigarét neu'r sigâr.
Cymraeg golygu
Bathwyd y term "blwch llwch" am y Saesneg "ashtray" yn 1977 a ceir y cyfnod ysgrifenedig cynharaf o 1993 yn ôl Geiriadur Prifysgol Cymru.[2] Ymysgu termau eraill Cymraeg am flwch llwch mae "llestr llwch" a "soser lwch".[3]
Dolenni golygu
Cyfeiriadau golygu
Gweler hefyd golygu
