Brwydr Poitiers (1356)

Ymladdwyd Brwydr Poitiers gerllaw dinas Poitiers yn Ffrainc ar 19 Medi 1356, rhwng byddin Seising dan Edward, y Tywysog Du, mab hynaf Edward III, brenin Lloegr, a byddin Ffrengig dan Jean II, brenin Ffrainc. Roedd yn un o frwydrau mwyaf y Rhyfel Can Mlynedd.

Brwydr Poitiers
Enghraifft o'r canlynolbrwydr Edit this on Wikidata
Dyddiad19 Medi 1356, 17 Medi 1356 Edit this on Wikidata
Rhan oy Rhyfel Can Mlynedd Edit this on Wikidata
LleoliadNouaillé-Maupertuis Edit this on Wikidata
Map
GwladwriaethFfrainc Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Brwydr Poitiers o lawysgrif Froissart

Roedd Edward, y Tywysog Du, wedi cychwyn ymgyrch, chevauchée tua'r gogledd o'i feddiannau yn Aquitaine ar 8 Awst, gyda'r bwriad o godi'r gwarchae ar nifer o drefi, a gwneud hynny o ddifrod a fedrai i'r wlad. Symudodd y fyddin Ffrengig yn ei erbyn, ac enciliodd Edward i gyfeiriad Poitiers. Ar 19 Medi, roedd wedi cymryd safle amddiffynnol, gyda'r saethyddion Cymreig a Seisnig ar ddwy asgell ei fyddin. Roedd y marchogion, dan Jean de Grailly, y Captal de Buch, wedi eu cuddio.

Ymosododd marchogion y Ffrancwyr, ond dioddefasant golledion pan saethodd y saethyddion at eu ceffylau. Yma ymosododd y gwŷr traed, ond gorfodwyd y garfan gyntaf i encilio. Symudodd y garfan oedd dan reolaeth uniongyrchol y brenin Jean ymlaen i ymosod, ond tra'r oedd y brwydro ar ei anterth, ymosododd y marchoglu dan y Captal de Buch ar ystlys y Ffrancwyr. Gan gredu eu bod ar fîn cael eu hamgylchynu, ffôdd y gwŷr traed Ffrengig, gan ddioddef colledion trwm. Cymerwyd y brenin Jean II yn garcharor.

Heblaw'r saethyddion Cymreig, roedd nifer o uchelwyr Cymreig yn y fyddin Seisnig. Yr un a enillodd fwyaf o enwogrwydd oedd Syr Hywel y Fwyall neu Hywel ap Gruffudd; roedd traddodiad yng Nghymru mai ef a gymerodd frenin Ffrainc yn garcharor. Cafodd Syr Hywel lwfans bwyd iddo ef ei hun a'i fwyell enwog yn ogystal, rhenti melinau yng Nghaer ac, yn ddiweddarach, gwnstabliaeth Castell Cricieth, i gyd gan y tywysog yn ddiolch iddo am ei wrhydri. Yn ôl y croniclydd Jean Froissart, roedd Owain Lawgoch yn ymladd ar ochr Ffrainc yn y frwydr hon, ond nid oes tystiolaeth i gadarnhau hyn.