Brynley F. Roberts

Ysgolhaig a beirniad llenyddol o Gymro oedd Dr Brynley F. Roberts (3 Chwefror 1931 – 14 Awst 2023). Roedd wedi ysgrifennu'n helaeth am hanes yr iaith Gymraeg a hanes Cheltaidd a fe oedd un o'r awdurdodau pennaf ar y naturiaethwr Edward Lhuyd.

Brynley F. Roberts
Ganwyd	3 Chwefror 1931  Aberdâr
Bu farw	14 Awst 2023  Aberystwyth
Dinasyddiaeth	Cymru
Addysg	Uwch Ddoethor
Galwedigaeth	beirniad llenyddol, llyfrgellydd, ymchwilydd
Cyflogwr	Prifysgol Abertawe
Gwobr/au	CBE, Cymrawd Cymdeithas Ddysgedig Cymru

Gyrfa

Bu'n Athro'r Gymraeg ym Mhrifysgol Cymru, Abertawe ac yn Llyfrgellydd Llyfrgell Genedlaethol Cymru rhwng 1985 ac 1998. Roedd yn un o olygyddion Y Bywgraffiadur Cymreig a bu'n olygydd Y Traethodydd.

Roedd yn aelod o Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion a Chymdeithas Ddysgedig Cymru, yn ogystal â bod rhan flaenllaw yng ngweithgareddau Eglwys Bresbyteraidd Cymru. Roedd hefyd yn flaenor yng Nghapel y Morfa, Aberystwyth.

Bywyd personol

Roedd yn briod a Rhiannon ac roedd ganddynt ddau o blant, Rolant a Maredudd.

Marwolaeth a theyrngedau

Bu farw yn 92 mlwydd oed, yn Ysbyty Bronglais, Aberystwyth. Talwyd teyrngedau iddo gan lawer. Dywedodd yr Athro Elin Haf Gruffydd Jones, Cyfarwyddwr y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd, ei fod yn "un o gymwynaswyr mawr" y sefydliad, ble bu hefyd yn un o'i Gymrodyr Hŷn.

Dywedodd Yr Athro Helen Fulton, is-lywydd y Dyniaethau, Celfyddydau a Gwyddorau Cymdeithasol gyda Chymdeithas Ddysgedig Cymru, fod Brynley Roberts "yn un o gewri astudiaethau Celtaidd yn ail hanner yr 20fed Ganrif". "Fe gofir amdano fel awdur toreithiog a golygydd craff," meddai. "Yr oedd yn gyfaill i lawer yn y maes ac yn barod bob amser i estyn cymorth i ysgolheigion ifainc. "Roedd yn aelod cynnar o'r Gymdeithas Ddysgedig ac fe deimlwn ei golli."

Ychwanegodd cyn-Ddirprwy Ganghellor Prifysgol Aberystwyth, Gwerfyl Pierce Jones: "Mae'n drist nodi marwolaeth yr Athro Brynley F Roberts ar ôl cystudd hir... Roedd Bryn yn ysgolhaig o fri, yn gyn-Lyfrgellydd Cenedlaethol, ac yn flaenor ac athro ysgol Sul mawr ei barch yng Nghapel y Morfa, Aberystwyth."

Llyfryddiaeth

Llyfryddiaeth lawn hyd at 1997: Huw Walters, "Llyfryddiaeth Dr Brynley F. Roberts", yn Ysgrifau Beirniadol, XXII, gol. J. E. Caerwyn Williams (Dinbych: Gwasg Gee, 1997), tt.22–40

Awdur

• Edward Lhuyd, the Making of a Scientist, G.J. Williams Memorial Lecture (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1980)
• Brut Tysilio: darlith agoriadol gan Athro y Gymraeg a'i Llenyddiaeth (Abertawe: Coleg Prifysgol Abertawe, 1980)
• Gerald of Wales, Writers of Wales (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1982)
• Studies on Middle Welsh Literature (Lewiston, NY: Edwin Mellen Press, (1992)
• Cyfannu'r rhwyg: Hanes Eglwys Salem Aberystwyth 1893-1988 (Aberystwyth: Capel y Morfa, 1995)
• Cadrawd: Arloeswr Llên Gwerin, Darlith Goffa Henry Lewis (Abertawe: Prifysgol Cymru, 1997)

Golygydd

• Gwassanaeth Meir (Gwasg Prifysgol Cymru, 1961)
• Brut Y Brenhinedd: Llanstephan MS 1 Version (Mediaeval & Modern Welsh) (Dublin Institute for Advanced Studies, 1971)
• Cyfranc Lludd a Llefelys (Mediaeval & Modern Welsh) (Dublin Institute for Advanced Studies, 1975)
• Early Welsh Poetry: Studies in the Book of Aneirin (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 1988)
• The Arthur of the Welsh: Arthurian Legend in Mediaeval Welsh Literature, gol. gyda Rachel Bromwich ac A.O.H. Jarman (Gwasg Prifysgol Cymru, 1993; argraffiad newydd 1995)
• Beirdd a Thywysogion: Barddoniaeth Llys yng Nghymru, Iwerddon a'r Alban, gol. gyda Morfydd E. Owen (Gwasg Prifysgol Cymru, 1996)
• Moelwyn: Bardd Y Ddinas Gadarn (Gwasg Pantycelyn, 1996)
• The Dictionary of Welsh Biography 1941-1970,(gol. gyda R.T. Jenkins ac E.D. Jones (Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, 2001)
• Edward Lhuyd, Archaeologia Britannica: Texts and Translations, gol. gyda D. Wyn Evans (Celtic Studies Publicationns, 2007)