Crymlyn
Tref a chymuned ym mwrdeistref sirol Caerffili, Cymru, yw Crymlyn[1] (Saesneg: Crumlin).[2] Saif yn nyffryn Afon Ebwy, bum milltir i'r gorllewin o dref Pont-y-pŵl, o fewn dim i'r ffin gyda Sir Fynwy.
 | |
| Math | tref, cymuned  |
|---|---|
| Poblogaeth | 5,947 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Caerffili |
| Gwlad |  Cymru |
| Arwynebedd | 1,296.88 ha |
| Cyfesurynnau | 51.6798°N 3.1368°W |
| Cod SYG | W04000906 |
| Cod OS | ST215985 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Rhianon Passmore (Llafur) |
| AS/au | Chris Evans (Llafur) |
 | |
- Erthygl am y dref ym mwrdeistref sirol Caerffili yw hon. Ceir mannau eraill sy'n dwyn yr enw 'Crymlyn' drwy Gymru.
Mae'r dref yn enwog am y bont reilffordd, a agorwyd yn 1857 ac a gaewyd yn 1964. Hon oedd y bont reilffordd uchaf ym Mhrydain ar hyd y cyfnod yma; roedd yn 220 troedfedd o uchder a 1,650 troedfedd o hyd. Bu raid chwalu'r bont yn 1967, gan ei bod mewn cyflwr peryglus. Cyn ei dymchwel, ffilmiwyd golygfeydd ar gyfer y ffilm Arabesque gyda Sophia Loren a Gregory Peck.
Roedd cangen Crymlyn o Gamlas Sir Fynwy a Brycheiniog yn diweddu yma. Llanwyd y rhahn yma o'r gamlas yn niwedd y 1960au, i adeiladu'r briffordd A465. Caeodd gwaith glo'r Naviigation yn 1967. Cafwyd rhywfaint o ddiwydiant newydd; Crymlyn yw canolfan cynhyrchu Pot Noodle.
Geirdarddiad golygu
Gair cyfansawdd yw 'Crymlyn' (a'r hen sillafiad 'Crymlin' a 'Chrimlyn'): 'crwm' a 'llyn' (llyn gyda thro), ac fe'i nodwyd yn gyntaf yn 1630.[3] Daw'r enw o enw fferm, a phont dros Afon Ebwy, a leolir ger tro yn yr afon; cofnodir yr enw ""Pont Grymiyn" yn 1631.
Ceir "Tyddyn Crymlyn" yn Arfon, "Pont Grymlyn" a "Rhyw Crynlin" ger Tredegar, a "Chremelyn" (1319) a "Thir Pont Crimlin" ym Mro Morgannwg.[4]
Cyfrifiad 2011 golygu
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[5][6][7][8]
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
- ↑ British Place Names; adalwyd 26 Rhagfyr 2021
- ↑ Hywel Wyn Owen a Richard Morgan, Dictionary of the Place-Names of Wales (Gwasg Gomer, 2008) t. 106.
- ↑ Archif Melville Richards; adalwyd 15 Mawrth 2017.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen marw]
Trefi
Aber-carn · Bargod · Bedwas · Caerffili · Coed-duon · Crymlyn · Rhisga · Rhymni · Ystrad Mynach
Pentrefi
Aberbargoed · Abertridwr · Abertyswg · Argoed · Bedwellte · Brithdir · Cefn Hengoed · Cwm-carn · Draethen · Fochriw · Gelli-gaer · Y Groes-wen · Hengoed · Llanbradach · Machen · Maesycwmer · Nelson · Pengam · Penpedairheol · Pontlotyn · Pontllan-fraith · Pont-y-meistr · Rhydri · Senghennydd · Trecelyn · Tredegar Newydd · Tretomos · Ty'n-y-coedcae · Wyllie · Ynys-ddu