Daeargryn Nepal 2015

Lladdwyd dros 8,800 o bobl gan Ddaeargryn Nepal 2015 (neu Ddaeargryn Gorkha) ac anafwyd oddeutu 23,000.[1][2] Roedd daearegwyr wedi rhagweld y byddai daeargryn angheuol yn taro ryw bryd oherwydd natur y creigiau, pensaernïaeth leol ayb.[3][4]

Daeargryn Nepal 2015
Enghraifft o'r canlynolDaeargryn Edit this on Wikidata
Dyddiad25 Ebrill 2015 Edit this on Wikidata
Lladdwyd8,964 Edit this on Wikidata
Dechreuwyd25 Ebrill 2015 Edit this on Wikidata
Map
GwladwriaethNepal, India, Bangladesh Edit this on Wikidata
RhanbarthYr Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Teimlwyd y cryndodau cyntaf ar 25 Ebrill 2015, a thyfodd i faint 7.8Mw[5] neu 8.1Ms ac uchafbwynt o IX (Treisgar) ar Raddfa Dwysedd Mercalli. Roedd canolbwynt y ddaeargryn wedi'i lleoli i'r dwyrain o ardal Lamjung, oddeutu 15 km (9.3 mi) o dan wyneb y Ddaear.[5] Hwn oedd trychineb gwaethaf Nepal ers 1934 pan drawod Daeargryn Nepal–Bihar.[6][7][8]

Creodd y cryndodau dirlithriadau a rhewlithriadau eraill, gan gynnwys sawl eirlithrad (neu avalanches) ar Fynydd Everest, gan ladd 19 o ddringwyr,[9] sef y golled mwyaf mewn un diwrnod ar y mynydd ers cadw cofnodion.[10] Canlyniad arall i gryndodau'r ddaeargryn oedd eirlithrad anferthol yn nyffryn Langtang, ble collwyd 250 o bobl.[11][12]

Gwnaed cannoedd o filoedd o bobl yn ddigartref o fewn munudau a lloriwyd sawl pentref cyfan mewn sawl rhan o Nepal.[13] Dymchwelwyd llawer o adeiladau hynafol, nifer ohonynt oddi fewn i Safle Treftadaeth y Byd UNESCO yn Nyffryn Kathmandu.[14]

Colledion ac anafiadau yn ôl gwlad
Gwlad Marwolaeth Anafiadau Ffynhonnell
 Nepal > 8,786 > 22,304 [15][16]
 India 130 560 [17]
 Gweriniaeth Pobl Tsieina 27 383 [18]
 Bangladesh 4 200 [19]
Cyfanswm > 8,947 > 23,447


Ôl-gryniadau golygu

Parhaodd yr ôl-gryniadau drwy Nepal gyfan mewn ysbeidiau o 15-20 munud, gydag un ôl-gryniad o faint 6.7 ar 26 Ebrill (am 12.54 Amser Nepal).[20]

Yr ôl-gryniad mwyaf oedd hwnnw am 12.35 ar y 12fed o Fai 2015 - a oedd o faint (Mw) o 7.3.[21] Roedd canolbwynt y ddaeargryn hon yn nes at y ffin gyda Tsieina, rhwng prifddinas y wlad Kathmandu a Mynydd Everest.[22] Lladdwyd dros 200 o bobl ac anafwyd dros 2,500.[23]

Effaith ar yr economi golygu

 
Difrod i ffordd yn Nepal

Gyda chynnyrch mewnwladol crynswth (GDP) o oddeutu USD$19.921 biliwn,[24] Nepal yw un o wledydd tlotaf Asia heb iddi lawer o adnoddau i ailadeiladu ar raddfa mor fawr a hyn.[25] Hyd yn oed cyn y Ddaeargryn roedd yn fwriad ganddi geisio codi pedair gwaith yn fwy o arian ar ei hisadeileddau (infrastructure) angenrheidiol.[25] Amcangyfrifir y bydd y golled i'r economi oddeutu 35% o GDP. Dywedodd llefarydd ar ran yr Asian Development Bank (ADB) ei fod yn fwriad ganddynt gynnig nawdd o USD$3 ar unwaith i Nepal i gychwyn y gwaith o ailadeiladu a hyd at USD$200 miliwn dros y cyfnod cychwynnol.[25]

Yn ôl yr economegydd Rajiv Biswas, bydd angen o leiaf USD$5 biliwn, hy oddeutu 20% o GDP Nepal.[25][26]

Cyfeiriadau golygu

  1. "Aftershocks of Gorkha Earthquake". National Seismological Centre, Nepal. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-06-30. Cyrchwyd 2015-06-14.
  2. Chidanand Rajghatta (26 Ebrill 2015). "Is this the 'Big Himalayan Quake' we feared?". The Times of India. Cyrchwyd 26 Ebrill 2015.
  3. "Experts had warned for decades that Nepal was vulnerable to a killer quake". Washington Post. Cyrchwyd 29 Ebrill 2015.
  4. Colin Stark (26 Ebrill 2015). "Nepal earthquake: 'A tragedy waiting to happen' - CNN.com". CNN. Cyrchwyd 29 Ebrill 2015.
  5. 5.0 5.1 "M7.8 – 34 km ESE of Lamjung, Nepal". United States Geological Survey. 25 Ebrill 2015. Cyrchwyd 12 Mai 2015.
  6. "What 1934 Told Nepal to Expect About the Next Big Quake".
  7. "Timeline: Nepal 2015 to 1934, the worst quake disasters in the last 80 years". Cyrchwyd 28 Ebrill 2015.
  8. "Nepal earthquake: Eerie reminder of 1934 tragedy".
  9. nytimes.com 2015-04-27 katmandu-nepal-fear-loss-and-devastation, nytimes.com; adalwyd 28 Ebrill 2015.
  10. "Trapped at 20,000 feet: Hundreds of Everest climbers await choppers as supplies run low". Fox News. The Associated Press. 26 Ebrill 2015. Cyrchwyd 26 April 2015.
  11. Dr Dave (29 Ebrill 2015). "Landslides in Langtang during and after the Nepal earthquake". AGU Blogosphere. AGU Blogosphere. Cyrchwyd 1 Mai 2015.
  12. "Up to 250 missing after avalanche hits Nepal trekking route". Mail Online. Cyrchwyd 28 Ebrill 2015.
  13. Dr Dave (29 April 2015). "Landslides in Langtang during and after the Nepal earthquake". AGU Blogosphere. AGU Blogosphere. Cyrchwyd 1 Mai 2015.
  14. Colin Stark (26 April 2015). "Nepal earthquake: 'A tragedy waiting to happen' - CNN.com". CNN. Cyrchwyd 29 Ebrill 2015.
  15. "Incident Report of Earthquake 2015". Nepal Disaster Risk Reduction Portal. drrportal.gov.np. Cyrchwyd 28 Mai 2015.
  16. "National Emergency Operation Centre". National Emergency Operation Centre (Nepal Govt.) on Twitter (yn Nepali). 3 Mai 2015. Cyrchwyd 3 May 2015.CS1 maint: unrecognized language (link)
  17. "Quake toll in India now 78". Zee News. 29 Ebrill 2015. Cyrchwyd 4 Mai 2015.
  18. "25 dead, 383 injured in Tibet following Nepal earthquake". Xinhua. 28 Ebrill 2015. Cyrchwyd 5 Mai 2015.
  19. "4 killed, 18 Bangladesh districts affected in earthquake, says govt". Bdnews24.com. Cyrchwyd 26 Ebrill 2015.
  20. "M6.7 - 17km S of Kodari, Nepal". usgs.gov.
  21. [url=http://naturaldisasters.tk/ Archifwyd 2015-05-05 yn y Peiriant Wayback. The Natural Disasters;] adalwyd 23 Mai 2015
  22. "Nepal earthquake, magnitude 7.3, strikes near Everest". BBC News. 12 Mai 2015.
  23. Manesh Shrestha (14 Mai 2015). "Death toll from this week's Nepal earthquake rises above 125". CNN. Cyrchwyd 14 Mai 2015.
  24. "Nepal Economy Devastated Following Earthquake". PrimePair. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-18. Cyrchwyd 27 Ebrill 2015.
  25. 25.0 25.1 25.2 25.3 "Nepal's Slowing Economy Set for Freefall Without Global Help". Bloomberg Business. Cyrchwyd 26 Ebrill 2015.
  26. "The Latest on Nepal Quake: Aid arriving as deaths top 4,000". The New Indian Express. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-30. Cyrchwyd 4 Mai 2015.