Eva Gore-Booth
Ffeminist o Iwerddon oedd Eva Gore-Booth (22 Mai 1870 - 30 Mehefin 1926) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel bardd, chwyldroadwr, ymgyrchydd dros bleidlais i ferched a dramodydd.[1]
| Eva Gore-Booth | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ganwyd | Eva Selina Laura Gore-Booth  22 Mai 1870 Swydd Shligigh |
| Bu farw | 30 Mehefin 1926 Llundain |
| Dinasyddiaeth |  Gweriniaeth Iwerddon |
| Galwedigaeth | bardd, chwyldroadwr, ymgyrchydd dros bleidlais i ferched, ymgyrchydd dros hawliau merched, dramodydd, ysgrifennwr, swffragét, golygydd |
| Plaid Wleidyddol | Byddin Dinasyddion Iwerddon |
| Tad | Henry Gore-Booth |
| Mam | Georgina Mary Hill |
| Priod | Esther Roper |
| Partner | Esther Roper |
Ganed Eva Selina Laura Gore-Booth mewn plasty o'r enw "Lissadell House" yn Swydd Sligo (Gwyddeleg: Contae Shligigh), Iwerddon ar 22 Mai 1870. Roedd yn chwaer iau i Constance Gore-Booth, a adnabyddid, yn ddiweddarach, fel yr Iarlles Markievicz.[2][3][4][5][6]
Teulu golygu
Ganwyd Eva Selina Gore-Booth yn Sir Sligo, Iwerddon, i Syr Henry a'r Fonesig Georgina Gore-Booth o Lissadell. Hi oedd y trydydd o bump o blant a anwyd i'r 5ed Barwnig a'i wraig a'r cyntaf o'i brodyr a'i chwiorydd i'w geni yn Lissadell House. Hi a'i brodyr a'i chwiorydd, Josslyn Gore-Booth (1869–1944), Constance Georgine Gore-Booth (1868–1927), Mabel Gore-Booth (1874–1955), a Mordaunt Gore-Booth (1878–1958), oedd y trydydd cenhedlaeth o Gore-Booths yn Lissadell. Adeiladwyd y tŷ ar gyfer ei thaid tad-cu, Syr Robert Gore-Booth, 4ydd Barwnig, rhwng 1830 a 1835, ac roedd tair cenhedlaeth o Gore-Booths yn byw yno yn ystod plentyndod Eva, gan gynnwys ei thad-cu a'r Foneddiges Frances Hill.
Roedd gan Eva a Constance sawl governess drwy gydol eu plentyndod, y mwyaf dylanwadol oedd Miss Noel a gofnododd y rhan fwyaf o'r hyn sy'n hysbys am fywyd cynnar Eva. Dysgodd Ffrangeg, Almaeneg, Lladin a Groeg a datblygodd gariad at farddoniaeth a fagwyd ynddi gan ei mam-gu. Cafodd Eva ei brifo gan y gwrthgyferbyniad llwyr rhwng bywyd breintiedig ei theulu a'r tlodi y tu allan i Lissadell, yn enwedig yn ystod gaeaf y Newyn Iwerddon (1879) pan fyddai tenantiaid newynog yn dod i'r tŷ yn ymbilio am fwyd a dillad. Yn ddiweddarach, dywedodd Esther Roper fod Eva "yn dioddef dioddefaint y byd a bod ganddi deimlad chwilfrydig o gyfrifoldeb am ei anghydraddoldebau a'i anghyfiawnderau."[7]
Roedd tad Eva yn fforiwr Arctig nodedig ac yn ystod cyfnod opan oedd yn absennol o'r ystâd yn y 1870au, sefydlodd ei mam, yr Arglwyddes Georgina, ysgol wnio i fenywod yn Lissadell. Cafodd y merched eu hyfforddi mewn gwaith crosio, brodwaith a thrwsio ac roedd gwerthu eu nwyddau yn eu galluogi i ennill cyflog o 18 swllt yr wythnos. Cafodd y fenter hon ddylanwad mawr ar Eva a'r merched, etholfraint ac ar undebaeth lafur.
Teithio golygu
Ym 1894, ymunodd Eva â'i thad ar ei deithiau o amgylch Gogledd America ac India'r Gorllewin. Cadwodd ddyddiaduron a dogfennodd y teithiau i Jamaica, Barbados, Cuba, Florida, New Orleans, St Louis, San Francisco, Vancouver, Toronto, Niagara, Montreal a Quebec. Ar ôl dychwelyd i Iwerddon cyfarfu â'r bardd W. B. Yeats am y tro cyntaf. Y flwyddyn dychwelodd ar gwch i Ewrop, gyda'i mam, ei chwaer Constance, a'i ffrind Rachel Mansfield ond yn Fenis, bu'n sâl gydag anhwylder yr ysgyfaint. Yn 1896, wrth ail-wella yn y fila yr awdur George MacDonald a'i wraig yn Bordighera, yr Eidal, cyfarfu ag Esther Roper, y fenyw o Loegr a fyddai'n dod yn gydymaith gydol oes iddi.
Roedd yn gymarol wleidyddol ei natur, ac yn ystod ei hoes bu'n aelod o Fyddin Dinasyddion Iwerddon.
Aelodaeth golygu
Bu'n aelod o'r Undeb Cenedlaethol dros yr Hawl i Fenywod Bleidleisio am rai blynyddoedd. [8]
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Gore-Booth, Eva, The one and the many, London: Longmans, Green & Co., 1904. Copy with hand-painted illustrations by Constance Markievicz [née Gore-Booth] held in the Manuscripts & Archives Research Library, The Library of Trinity College Dublin. Available in digital form on the Digital Collections website.
- ↑ Cyffredinol: https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Rhyw: Ffeil Awdurdodi Rhyngwladol. dyddiad cyrchiad: 4 Tachwedd 2018. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Dyddiad geni: "Eva Gore-Booth". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Eva Gore-Booth". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/. "Eva Selina Gore- Booth".
- ↑ Dyddiad marw: "Eva Gore-Booth". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Eva Gore-Booth". Cyrchwyd 9 Hydref 2017. "Eva Selina Laura Gore-Booth". The Peerage. Cyrchwyd 9 Hydref 2017. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/. "Eva Selina Gore- Booth".
- ↑ Mam: Darryl Roger Lundy (yn en), The Peerage, Wikidata Q21401824, http://thepeerage.com/
- ↑ James, Dermot (2004). The Gore-Booths of Lissadell. Dublin: Woodfield Press. tt. 205. ISBN 978-0-9534293-8-7.
- ↑ Galwedigaeth: https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- Gifford, L. 'Booth, Eva Selina Gore- (1870–1926)', Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 accessed 29 July 2006
- Tiernan, S. 'Eva Gore-Booth: An Image of Such Politics,' (Manchester University Press, 2012.)