Evan James Williams

Ffisegydd o Gwmsychbant ger Llanwenog, Ceredigion, oedd Evan James Williams (8 Mehefin 1903 – 29 Medi 1945). Codwyd cofeb iddo ar y tŷ lle'i ganed gan y Sefydliad Ffiseg. Aeth i'r coleg i Abertawe, a'i ddoethuriaeth wedyn ym Manceinion gan ymchwilio i wasgariad Pelydr-X. Yn ôl Syr John Meurig Thomas Williams oedd "un o'r bobl mwyaf galluog a gynhyrchodd Cymru erioed".

Evan James Williams
Ganwyd	8 Mehefin 1903  Cwmsychbant
Bu farw	1945
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Abertawe Ysgol Sir, Llandysul Ysgol Dyffryn Teifi
Galwedigaeth	ffisegydd
Cyflogwr	Owens College

Yn Labordy Cavendish bu'n gweithio gydag Ernest Rutherford. Cyflwynodd dystiolaeth o ragdybiaethau theori cwantwm. Fe'i penodwyd i Brifysgol Lerpwl ac yn 1938 daeth yn Athro Ffiseg yn Aberystwyth. Yn dilyn datblygiadau pwysig ym maes ffiseg gronynnau, ac yn dilyn darganfod y pi-on gan Hideki Yukawa, ceisiodd Williams brofi eu bodolaeth. Yn 1940 profodd fod y gronyn yn dadelfennu (ac mae'n cael ei adnabod bellach fel 'mwon'). Cynhaliwyd yr arbrofion hyn mewn seler yn yr Hen Goleg, Aberystwyth.

Yn ystod y rhyfel arbrofodd gyda dyfnder ffrwydro bomiau llongau tanfor.

Bu farw o gancr yn ddim ond 42 oed.