Fflorens

Fflorens
Math	cymuned, dinas fawr, dinas, dinas-wladwriaeth Eidalaidd
Poblogaeth	360,930
Pennaeth llywodraeth	Dario Nardella
Cylchfa amser	UTC+01:00, CET, UTC+2
Gefeilldref/i	Caeredin, Kyiv, Fès
Nawddsant	Ioan Fedyddiwr
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Eidaleg
Daearyddiaeth
Sir	Dinas Fetropolitan Fflorens
Gwlad	Yr Eidal
Arwynebedd	102.32 km²
Uwch y môr	50 metr
Gerllaw	Afon Arno
Yn ffinio gyda	Bagno a Ripoli, Campi Bisenzio, Fiesole, Impruneta, Scandicci, Sesto Fiorentino
Cyfesurynnau	43.7714°N 11.2542°E
Cod post	50100, 50121–50145
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	municipal executive board of Florence
Corff deddfwriaethol	Florence City Council
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Maer Fflorens
Pennaeth y Llywodraeth	Dario Nardella
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Dinas a chymuned (comune) yng nghanolbarth yr Eidal, yw Fflorens (Eidaleg: Firenze), sy'n brifddinas rhanbarth Toscana. Saif ar lannau Afon Arno. Hi yw dinas fwyaf Toscana, gyda phoblogaeth o 358,079 (cyfrifiad 2011).^[1] Ers canrifoedd mae Fflorens yn enwog fel un o ganolfannau diwylliannol pwysicaf yr Eidal ac Ewrop. Mae ganddi nifer o adeiladau a henebion canoloesol ac o oes y Dadeni ac mae ei hamgueddfeydd yn cynnwys rhai o'r casgliadau celf gorau yn y byd. Ymhlith ei henwogion y mae Dante a Michelangelo.

Hanes golygu

Yr eglwys gadeiriol (Duomo) yn Fflorens

Dechreuodd hanes Fflorens yn 59 CC pan sefydlodd y Rhufeiniaid goloni ar gyfer cyn-filwyr o'r enw Florentia. Roedd Fflorens wedi tyfu'n ganolfan fasnach a diwydiant bwysig erbyn y 12g. Cawsai'r ddinas ei rhwygo'n aml yn yr ymgyrchoedd rhwng pleidiau'r Guelfi a'r Ghibellini yn ystod y ddwy ganrif nesaf, ond serch hynny flodeuodd celf a diwylliant. O'r 15fed i'r 18g bu dan reolaeth teulu'r Medici, a hybai gelf a phensaernïaeth yn y ddinas. O ganlyniad mae nifer yn ystyried mai Fflorens yw man geni y Dadeni Dysg. Yn dilyn cyfnod dan reolaeth Awstria daeth Fflorens yn rhan o deyrnas newydd yr Eidal yn 1861. Am gyfnod byr (rhwng 1865 a 1871) roedd yn brifddinas dros dro teyrnas yr Eidal. Bu i'r ddinas ddioddef cryn dipyn o ddifrod yn yr Ail Ryfel Byd. Erbyn heddiw mae hi'n ganolfan dwristiaeth bwysig ac yn dal i gyfrannu'n sylweddol i fywyd diwylliannol yr Eidal ac Ewrop.

Treftadaeth golygu

Afon Arno yn llifo trwy Fflorens

Mae tystiolaeth o oes y Dadeni i'w gweld ymhobman yn Fflorens. Er mai Gothig yw arddull y gadeirlan (y Duomo), cynlluniwyd y gromen enfawr gan y pensaer Filippo Brunelleschi, sydd hefyd yn gyfrifol am nifer o adeiladau clasurol y ddinas, gan gynnwys ysbyty Ospedale degli Innocenti, eglwysi San Lorenzo a Santo Spirito a'r Capella Pazzi.

Lleolir y Palazzo Vecchio, plas canoloesol a ddefnyddir fel neuadd y ddinas hyd heddiw, yn y Piazza della Signoria. Dyma yn wreiddiol oedd lleoliad cerflun enwog Michelangelo o Ddafydd. Mae'r cerflun bellach yn oriel yr Accademia ac mae copi wedi cymryd ei le yn y sgwâr. Gerllaw mae'r Uffizi, un o'r orielau celf cyhoeddus cyntaf erioed. Hefyd yn y ddinas mae'r Biblioteca Nazionale, Llyfrgell Genedlaethol yr Eidal a'r brifysgol, a sefydlwyd yn 1321.