Roedd Hervey le Breton (neu Hervé le Breton) (bu farw 30 Awst 1131) yn gleriger o Lydaw fu'n Esgob Bangor ac yn ddiweddarach yn Esgob Ely.

Hervey le Breton
Bu farw30 Awst 1131 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethDugaeth Llydaw Edit this on Wikidata
Galwedigaethoffeiriad Catholig, esgob Catholig Edit this on Wikidata
SwyddRoman Catholic Bishop of Ely, Esgob Catholig Bangor Edit this on Wikidata

Credir i Hervey fod yn gaplan i William II, brenin Lloegr, ac apwyntiwyd ef yn Esgob Bangor yn 1092 . Ar y pryd roedd y rhan fwyaf o Deyrnas Gwynedd yn nwylo'r Normaniaid, ac mae'n debyg i apwyntiad Hervey fod wedi ei fwriadu i gryfhau eu gafael ar Wynedd. Cysegrwyd ef yn Esgob Bangor gan Archesgob Efrog, gan fod swydd Archesgob Caergaint yn wag ar y pryd.

Ymddengys fod y berthynas rhwng Hervey a'r Cymry yn ei esgobaeth yn ddrwg iawn, a dywedir ei fod yn cadw gwarchodlu arfog i'w amddiffyn ei hun. Yn 1094 dechreuodd gwrthryfel Cymreig yn erbyn y Normaniaid, dan arweiniad Gruffudd ap Cynan, ac erbyn diwedd y 1090au roedd Hervey wedi gorfod ffoi o'i esgobaeth, Bu cryn dipyn o lythyru rhwng brenin Lloegr, Archesgob Caergaint a'r pab ynglŷn â chael esgobaeth arall iddo. Parhaodd yn Esgob Bangor mewn enw hyd 1109, pan wnaed ef yn Esgob Ely.

Bu Esgobaeth Bangor yn wag hyd 1120, pan lwyddodd Gruffudd ap Cynan i sicrhau penodiad Dafydd y Sgotyn.

Llyfryddiaeth golygu

  • John Edward Lloyd, The History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (Llundain, 1911)