Irene Steer
Roedd Irene Steer (10 Awst 1889 – 18 Ebrill 1977) yn nofiwr dull rhydd Cymreig, y fenyw gyntaf o Gymru i ennill medal aur Olympaidd ac yn arloeswraig ym myd chwaraeon Cymreig i ferched.[1]
| Irene Steer | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ganwyd | 10 Awst 1889  Caerdydd |
| Bu farw | 18 Ebrill 1977 Caerdydd |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | nofiwr |
| Chwaraeon | |
| Gwlad chwaraeon | Cymru |
Cefndir golygu
Ganwyd Irene Steer ar 10 Awst 1898 yng Nghaerdydd[2] a’i bedyddio yn Eglwys Anglicanaidd St John, Caerdydd ar 4 Medi o’r un flwyddyn. Roedd hi’n un o bum plentyn (ond dim ond tri i gyrraedd oedolaeth) i George Steer, dilledydd, ac Annie Chorlotte (née Lewis) ei wraig. Roedd teulu’r tad yn hanu o Odiham, Hampshire, a theulu’r fam o’r Hendy-gwyn, Sir Gaerfyrddin.[3]
Addysg golygu
Bu Ireen Steer yn ddisgybl yn Ysgol Ganolradd Merched Caerdydd (rhan o Ysgol Uwchradd Caerdydd bellach)[4]
Gyrfa fel nofiwr golygu
Gan fod un o’i chwiorydd hŷn yn ddioddef o’r ddarfodedigaeth (TB), a’r gred bod awyr iach ac ymarfer corff yn foddion i osgoi dal yr afiechyd, bu rhieni Irene yn mynd a hi i Faddon (pwll) Nofio Cyhoeddus, Guildford Crescent, Caerdydd yn aml.
Datblygodd yn nofiwr cryf gan ennill pencampwriaeth nofio i fenywod Cymru pob blwyddyn rhwng 1907 a 1913[5]. Enillodd Fedal Arian Pencampwriaethau Prydain ym 1908 a 1909 a’r Fedal Aur (gan gyfartalu record y byd) ym 1910.
Gemau Olympaidd 1912 golygu
Cymhwysodd Ireen Steer i gynrychioli'r Deyrnas Unedig yng Ngemau Olympaidd Stockholm, 1912.
Roedd y ffaith ei bod wedi cael yr hawl i gystadlu yn y Gemau Olympaidd yn ei gwneud hi’n arloeswr ym myd chwaraeon Cymreig i ferched. Cyn 1900 doedd merched dim yn cael cystadlu yn y Gemau Olympaidd. Ym 1912 daeth nofio i ferched yn gystadleuaeth gydnabyddedig yn y gemau, gan hynny roedd hi’n un o ferched cyntaf yn y byd i gystadlu fel nofiwr benywaidd rhyngwladol.[6]
Bu Steer yn cystadlu yn y ras dull rhudd unigol dros 100 metr, gan ennill ei rownd ragbrofol. Yn ystod y rhagbrawf bu mewn gwrthdrawiad a chyd gystadleuydd o’r Almaen (doedd dim lonydd mewn pyllau ar y pryd), ac wedi cwyn cafodd ei diarddel.
Bu’n rhan o dîm ras cyfnewid 4 x 100 metr y DU a fu’r tîm yn fuddugol, gan wneud Steer y Gymraes gyntaf i ennill medal aur Olympaidd; yn un o dair menyw Gymreig sydd wedi ennill medal aur, y ddwy arall yw Nicole Cooke (beicio, 2008) a Jade Jones (taekwondo, 2012).
Bywyd personol golygu
Ym 1915 priododd William Nicholson, cyfarwyddwr a chadeirydd Clwb Pêl Droed Caerdydd. Bu iddynt dair merch ac un mab.
Bu farw ym 1977, 31 mlynedd cyn i fenyw Gymreig arall ennill medal aur Olympaidd.
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Cefndir i erthygl ar, ‘Fletcher, Jane (1890–1968)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, May 2012; online edn, Sept 2014, adalwyd 2 Awst 2017
- ↑ Irene Steer (1889–1977), swimmer, and Olympic title holder
- ↑ Gwasanaethau Archifau Cymru, Archif Morgannwg Glamorganshire Baptisms Transcription - St John Cardiff 1889 - Tud:51
- ↑ Archif Morgannwg National School Admission Registers & Log-Books 1870-1914 Cofnod ESEC66/3/1
- ↑ The amazing tale of Wales' very first female Olympic gold medallist
- ↑ London 2012: How swimmer Irene Steer won Wales' first female Olympic gold