Leigh Hunt

Ysgrifwr, beirniad llenyddol a theatr, newyddiadurwr, a bardd o Sais oedd James Henry Leigh Hunt (19 Hydref 1784 – 28 Awst 1859) sy'n nodedig am ei gyfraniadau radicalaidd at gyfnodolion ac am ei gyfeillgarwch â'r beirdd Rhamantaidd Saesneg yn hanner cyntaf y 19g. Ei farddoniaeth amlycaf ydy'r telynegion Abou Ben Adhem a Jenny Kissed Me (1838) a'r gerdd hir The Story of Rimini (1816).

Leigh Hunt
Ganwyd	James Henry Leigh Hunt  19 Hydref 1784  Southgate
Bu farw	28 Awst 1859  Putney
Dinasyddiaeth	Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon, Teyrnas Prydain Fawr
Alma mater	Christ's Hospital
Galwedigaeth	newyddiadurwr, bardd, hunangofiannydd, beirniad llenyddol, cyfieithydd, ysgrifennwr
Tad	Isaac Hunt
Mam	Mary Shewell
Priod	Marianne Kent Hunt
Plant	Vincent Novello Leigh Hunt, Thornton Leigh Hunt, John Horatio Leigh Hunt, Mary Florimel Leigh Hunt, Jacintha Shelley Leigh Hunt Hunt, Percy Bysshe Shelley Leigh Hunt, Swinburne Percy Leigh Hunt, Julia Trelawny Leigh Hunt, Henry Sylvan Leigh Hunt, Arabella Leigh Hunt

Bywyd cynnar

Ganwyd James Henry Leigh Hunt ar 19 Hydref 1784 yn Southgate, Middlesex.

Barddoniaeth

Cyhoeddodd ei gyfrol gyntaf o gerddi, Juvenilia, yn 1801. Efelychir mydryddiaeth y Ffrancod a'r Eidalwyr yn ei farddoniaeth. Cyhoeddwyd nifer o'i gerddi gorau yn y cyfrolau Foliage (1818) a Hero and Leander, and Bacchus and Ariadne (1819).

Newyddiaduraeth

Gyda'i frawd John, lansiodd yr Examiner yn 1808, cylchgrawn wythnosol a oedd yn dadlau dros ddiddymiaeth, rhyddfreinio'r Catholigion, a diwygio'r Senedd a'r gyfraith droseddol. Ysgrifennodd Hunt erthyglau gwleidyddol a beirniadaeth theatr a'r celfyddydau cain ar gyfer y cyfnodolyn chwarterol Reflector yn 1810–11. Carcharwyd y brodyr Hunt yn 1813 am iddynt ladd ar Siôr, y Rhaglyw Dywysog. Parhaodd Leigh Hunt i ysgrifennu ar gyfer yr Examiner yn y ddalfa.

Fe'i rhyddhawyd o'r carchar yn 1815 a symudodd i Hampstead, ac yno yn gymydog i'r bardd Rhamantaidd John Keats. Yn ddiweddarach daeth hefyd yn gyfarwydd â Rhamantwr arall, Percy Bysshe Shelley, a bu'n hyrwyddo gwaith llenyddol ei gyfeillion yn yr Examiner. Aeth Hunt i'r Eidal yn 1822 i ymuno â Keats a Shelley, ac yno sefydlasant cylchgrawn The Liberal (1822–23), a fu'n fethiant.

Cyhoeddodd nifer o'i ysgrifau gwychaf yn yr Indicator (1819–21) a'r Companion (1828), a bu'n cyfrannu at gyfnodolion eraill am weddill ei oes, yn eu plith y Tatler (1830–32) a'r London Journal (1834–35). Cyhoeddodd ei hunangofiant yn 1850. Bu farw yn Putney ar 28 Awst 1859 yn 74 oed.

Darllen pellach

• Ann Blainey, Immortal Boy: A Portrait of Leigh Hunt (Llundain: Croom Helm, 1985).
• Edmund Blunden, Leigh Hunt: A Biography (Llundain: Cobden-Sanderson, 1930).
• Anthony Holden, The Wit in the Dungeon: Leigh Hunt and His Circle (Llundain: Little, Brown, 2005).
• James R. Thompson, Leigh Hunt (Boston: Twayne, 1977).