Orendy

Ystafell neu adeilad lle gellid cadw coed oren a choed ffrwythau eraill yn ystod y gaeaf oedd orendy. Roeddent yn ychwanegiadau ffasiynol i blastai gwledig o'r 17g, 18g a 19g. Yn nodweddiadol roeddent ar ffurf tŷ gwydr neu ystafell wydr fawr iawn. Byddai coed yn cael eu cadw mewn cynwysyddion a fyddai'n cael eu symud allan i'r awyr agored yn ystod misoedd yr haf. Roedd orendy yn symbol o fri a chyfoeth. Byddai perchnogion yn tywys eu gwesteion yno ar deithiau o amgylch yr ardd i edmygu nid yn unig y ffrwythau ond hefyd bensaernïaeth y lle.

Y tu mewn i'r orendy yn yr Orangerieschloss, Potsdam, yr Almaen, yn dangos y coed ffrwythau yn eu cynwysyddion

Orendai yng Nghymru

• Mae orendy (tua 1700) yn rhan o adeilad y stablau yn Nhŷ Tredegar, Coedcernyw, Casnewydd.
• Mae orendy (1668–1705) yn rhan o derasau Castell Powys, ger y Trallwng.
• Roedd orendy gan y pensaer Anthony Keck yn Castell Pen-rhys ar Benrhyn Gŵyr (1775–80).
• Cwblhawyd enghraifft odidog arall gan Keck ym Mharc Gwledig Margam, Castell-nedd Port Talbot (1787–93).
• Adeiladwyd enghraifft neo-Gothig hanner-wythonglog yn Neuadd Nercwys, Sir y Fflint, gan Benjamin Gummow.
• Roedd orendy yn rhan o Abaty Singleton, plasty neo-Gothig o'r 19g sy'n bellach rhan o Brifysgol Abertawe.
• Adeladwyd orendy bach yng ngardd Plas Brondanw, Gwynedd, tŷ pensaer Clough Williams-Ellis, tua 1910.

• 
  Orendy yn Nhŷ Tredegar
• 
  Castell Powys o'r de, gydag orendy ar y teras gwaelod

• 
  Orendy ym Mharc Gweldig Margam
• 
  Orendy yng ngardd Plas Brondanw, Gwynedd

Cyfeiriadau

Comin Wikimedia

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Orendai