Prifysgol Abertawe
Prifysgol yn ninas Abertawe, Cymru ydy Prifysgol Abertawe (Saesneg: Swansea University). Eisoes yn aelod o Brifysgol Cymru ers ei siarter swyddogol ym 1920, mae bellach yn gweithredu dan bwerau, a'i henw, ei hun wrth i Brifysgol Cymru chwarae llai o rôl yn rhediad ei sefydliadau, felly'n ddisodli ei henw diwethaf Prifysgol Cymru, Abertawe (University of Wales, Swansea).
 | |
 | |
| Math | prifysgol ymchwil gyhoeddus, cyhoeddwr mynediad agored  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Abertawe |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6097°N 3.9806°W |
 | |
Dyma'r trydydd prifysgol fwyaf yng Nghymru o ran y nifer o fyfyrwyr. Lleolir campws y brifysgol ar yr arfordir ar ochr ogleddol Bae Abertawe, i'r dwyrain o benrhyn Gwyr. Gerllaw, mae Parc Singleton ac mae ychydig y tu allan i ganol y ddinas.
Ceir elfen gref o gystadleuaeth rhwng Prifysgol Abertawe a Phrifysgol Caerdydd, ac mae tîmoedd chwaraeon y ddau brifysgol yn cystadlu yn erbyn ei gilydd mewn gornest flynyddol. Caiff y cystadlaethau eu hystyried fel y fersiwn Cymreig o ddigwyddiad Rhydgrawnt, a chaiff ei alw'n y Varsity Cymreig.
Rheolaeth a strwythur golygu
Derbyniodd Abertawe ei siarter brenhinol ym 1920 ac fel nifer o brifysgolion caiff ei reoli gan ei gyfansoddiad sydd wedi ei nodi yn ei stadudau a'i siarter. Corff llywodraethol Prifysgol Abertawe yw'r Cyngor, sy'n cael ei gefnogi gan y Senedd a'r Cwrt.
- Mae'r Cyngor yn cynnwys 29 o aelodau gan gynnwys y Canghellor, Dirprwy-gangellorion, Is-ganghellor, Trysorydd, Dirprwy-is-gangellorion, aelodau staff a myfyrwyr, cynrychiolaeth o gyngor y ddinas a mwyafrif o aelodau lleyg. Mae'r cyngor yn gyfrifol am holl weithgareddau'r brifysgol ac mae iddo strwythur pwyllgor cadarn i ddosrannu pŵer a dyletswyddau.
- Mae'r Senedd yn cynnwys 200 o aelodau, gyda'r mwyafrif ohonynt yn ysgolheigion er bod cynrychiolwyr o Undeb y Myfyrwyr a'r Undeb Athletau yno hefyd. Cadeirir y senedd gan yr Is-ganghellor, sy'n bennaeth ar y brifysgol yn academaidd ac yn weinyddol. Y senedd yw prif gorff academiadd y brifysgol sy'n gyfrifol am addysgu ac ymchwil.
- Mae'r Cwrt yn cynnwys dros 300 o aelodau, sy'n cynrychioli hapddalwyr yn y brifysgol a gallant ddod o sefydliadau lleol a chenedlaethol. Cyfarfydda'r cwrt yn flynyddol i drafod adroddiad blynyddol y brifysgol a'i chyfrifon ariannol, yn ogystal â thrafod materion cyfoes ym maes addysg bellach.
Darpariaeth Cyfrwng Cymraeg golygu
Mae Academi Hywel Teifi yn gyfrifol am ddarparu cyrsiau trwy gyfrwng y Gymraeg ym Mhrifysgol Abertawe; fe'i sefydlwyd yn 2010 ac fe'i henwyd er cof am yr Athro Hywel Teifi Edwards a fu'n dal Cadair y Gymraeg yno. Mae'r Academi'n cyd-weithio'n agos gyda'r Coleg Cymraeg Cenedlaethol i ehangu darpariaeth y brifysgol drwy gyfrwng y Gymraeg.
Cyn-fyfyrwyr enwog golygu
- Gweler hefyd y categori Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Abertawe
- Yr Arglwydd Anderson of Swansea, cyn AS
- Annabelle Apsion actores ffilm a theledu
- Peter Black, AC am De-orllewin Cymru
- Martin Coles, Llywydd Rhyngwladol Starbucks Coffee
- Alan Cox (wedi rhannu gyda Phrifysgol Aberystwyth), Arloeswr Linux
- Andrew Davies, AC ar gyfer Gorllewin Abertawe a Gweinidog Cyllid a Gwasanaethau Cyhoeddus Cynulliad Cenedlaethol Cymru
- Liam Dutton, Cyflwynydd tywydd y BBC
- Richey Edwards a Nicky Wire o'r grŵp roc Manic Street Preachers
- Dr Lyn Evans, CBE, Arweinydd Prosiect, CERN
- Hywel Francis AS, Aberavon
- Siân James, AS ar gyfer Dwyrain Abertawe
- Val Lloyd, AC ar gyfer Dwyrain Abertawe
- Anne Main, AS ar gyfer St Albans
- John McFall, sprintiwr Paralympaidd
- Paul Moorcraft (ysgrifennwr)
- Dwayne Peel, Chwaraewr rygbi'r undeb rhyngwladol Cymreig
- Dewi Zephaniah Phillips, athronydd
- Chris Roberts, awdur Heavy Words Lightly Thrown: The Reason Behind the Rhyme
- Matthew Telford, ysgolhaig.
- Geoffrey Thomas, Llywydd Coleg Kellogg, Rhydychen
- Syr John Meurig Thomas, fferyllydd
- Charlie Williams, awdur The Mangel Trilogy
- Yr Athro Colin H. Williams ieithydd-cymdeithasol
- Simon Jones, Cricedwr Lloegr
- Professor Olgierd Zienkiewicz, pioneer of computational methods for engineering
- Professor Dame Jean Thomas, Meistr benywaidd cyntaf, Coleg y Santes Catrin, Caergrawnt
