Wicipedia

Radio Free Europe/Radio Liberty

Gwasanaeth darlledu newyddion a dadansoddi Americanaidd sy'n canolbwyntio ar Ddwyrain Ewrp, Canolbarth Asia a'r Dwyrain Canol.

Gorsaf radio a chyfathrebu yw Radio Free Europe/Radio Liberty (talfyriad: RFE/RL) a gafodd ei chreu ym 1976 o uno Radio Free Europe (o 1949) a Radio Liberty (o 1953). Mae'n darlledu cyhoeddi newyddion a dadansoddiadau i wledydd Dwyrain Ewrop, Canolbarth Asia, y Cawcasws, a'r Dwyrain Canol lle mae'r orsaf yn dweud bod "llif rhydd gwybodaeth unai wedi ei wahardd gan awdurdodau'r lywodraeth neu heb ei datblygu'n llawn".[6][7] Mae RFE/RL yn gorfforaeth breifat, nid-er-elw, sydd wedi ei goruchwylio gan yr U.S. Agency for Global Media, asiantaeth annibynnol sy'n goruchwylio holl wasanaethau darlledu rhyngwladol llywodraeth ffederal yr UDA.[8] Daisy Sindelar yw prif olygydd RFE.[4]

Radio Free Europe/Radio Liberty
RFE/RL official logo
TalfyriadRFE/RL
Sefydlwyd1949 (Radio Free Europe), 1953 (Radio Liberty), 1976 (merger)
MathPrivate, non-profit Sec 501(c)3 corporation[1][2]
PwrpasBroadcast Media
PencadlysPrague Broadcast Center
Lleoliad
Iaith swyddogol
English
Programs are also available in Albanian, Armenian, Azerbaijani, Bashkir, Bosnian, Belarusian, Bulgarian, Chechen, Crimean Tatar, Dari, Georgian, Hungarian, Kazakh, Kyrgyz, Macedonian, Montenegrin, Pashto, Persian, Romanian, Russian, Serbian, Tajik, Tatar, Turkmen, Ukrainian, Uzbek
In the past also Polish, Czech, Slovak, Lithuanian, Latvian, Estonian and various other languages; see this list
President and Chief Executive Officer
Jamie Fly[3]
Vice President and Chief Financial Officer (Treasurer)
Mark Kontos[4]
Budget Director / Assistant Treasurer
Stephanie Schmidt[4]
General Counsel / Secretary
Benjamin Herman[4]
Cyllid (Fiscal year 2021)
$124,300,000[5]
Staff
>700[5]
GwefanRFERL.org

Hanes golygu

 
Hen adeilad Senedd Ffederal Tsiecoslofacia ar Sgwâr Wenceslas, Prâg, pencadlys y radio tan 2008, Safle'r darlledwr nes 2008
 
Pencadlys newydd, 2008
 
Ystafell newydd Radio Free Europe ym München, 1994

Sefydlwyd Radio Free Europe yn Berlin ym 1949 gan y Pwyllgor Cenedlaethol dros Ewrop Rydd, rhan o'r CIA. Roedd y Pwyllgor Ewrop Rydd hwn, dan arweiniad John Foster Dulles ar y pryd, yn un o lawer o adnoddau ym mrwydr ideolegol America yn erbyn comiwnyddiaeth. Roedd llawer o orsafoedd radio felly wedi'u lleoli yn Nwyrain Ewrop yn y blynyddoedd cynnar. Heddiw mae'r sefydliad wedi'i wasgaru ar draws Ewrop a'r Dwyrain Canol.

Sefydlwyd RFE yn 1950 a darlledodd i ddechrau i Fwlgaria, Tsiecoslofacia, Hwngari, Gwlad Pwyl, a Rwmania. Dair blynedd yn ddiweddarach, dechreuodd RL ddarlledu i'r Undeb Sofietaidd yn Rwsieg a 15 o ieithoedd cenedlaethol eraill. Dechreuodd RFE/RL ddarlledu i Estonia, Latfia, a Lithwania yn 1975.

I ddechrau, ariannwyd RFE ac RL yn bennaf gan yr Unol Daleithiau. Derbyniodd y Gyngres drwy'r Asiantaeth Cudd-wybodaeth Ganolog (CIA), ond RFE hefyd roddion preifat atodol.

Ym 1971, daeth holl ymglymiad y CIA i ben, ac wedi hynny ariannwyd RFE ac RL gan feddiant Cyngresol trwy'r Bwrdd Darlledu Rhyngwladol (BIB) ac ar ôl 1995 gan Fwrdd Darlledu y Llywodraethwyr (BBG). Unwyd y ddwy gorfforaeth yn RFE/RL, Inc. yn 1976.

Ar 21 Chwefror 1980, chwythodd y terfysgwr enwog, Carlos, bencadlys Radio Free Europe ym Munich. Darlledodd yr orsaf wybodaeth am daith awyren y Cadfridog Rwmania. Enwebodd cyn-Arlywydd Estonia, Lennart Meri, RFE/RL ar gyfer Gwobr Heddwch Nobel yn 1991.

Esblygu ac Addasu golygu

Trwy gydol ei hanes mae'r gwasanaeth wedi esblygu yn dechnegol i gyrraedd gwrandawyr a darllenwyr a hefyd gwahanol wledydd a chymunedau ieithyddol:[9]

Diwedd y Rhyfel Oer - diweddu darllediadau mewn Hwngareg yn 1993, Pwyleg yn 1997 a Tsieceg yn 2002 (parhaodd y wasanaeth yn hwy gan bod yr orsaf wedi ei lleoli ym Mhrâg, prifddinas y Weriniaeth Tsiec.
Estoneg, Latfieg, Lithwaneg, Slofaceg a Bwlgareg yn 2003; Rwmaneg yn 2008
Albaneg i Cosofo yn 1999, ac Albaneg a Macedoneg i Gogledd Macedonia yn 2001
Arabeg i Irac a Perseg i Iran yn 1998
Wcreineg, Tatareg y Crimea a Rwseg yn sgil gorchfygiad Rwsia o Crimea yn 2014 a thiroedd eraill Wcráin

Y sefydliad golygu

Mae'n darlledu mwy na 1,000 o oriau'r wythnos, mewn 28 o ieithoedd, trwy donfedd fer, AM, FM a'r Rhyngrwyd. Mae'r sefydliad yn seiliedig ar hyrwyddo gwerthoedd democratiaeth a sefydliadau trwy ledaenu gwybodaeth ffeithiol a syniadau. Mewn adroddiadau, mae'r ffynonellau'n aml yn aros yn ddienw o ystyried canlyniadau cydweithio ag RFE. Mae’r mudiad wedi’i wahardd mewn rhai gwledydd, fel Iran ac Uzbekistan, ond mae gohebwyr o’r mudiad hefyd mewn perygl o gael eu harestio mewn gwledydd eraill. Mae'r rhesymau dros y blocio yn cynnwys bod RFE yn rhoi llawer o sylw i hawliau lleiafrifol a'i fod yn feirniadol iawn o'r llywodraethau dan sylw.

Mae RFE/RL yn dibynnu ar rwydweithiau o ohebwyr lleol i ddarparu newyddion a gwybodaeth gywir mewn 27 o ieithoedd a 23 o wledydd. Mae RFE/RL hefyd yn cyrraedd cynulleidfaoedd sy’n siarad Rwsieg mewn 26 o wledydd (12 y tu hwnt i’r rhanbarth RFE/RL) ac yn fyd-eang drwy rwydwaith teledu digidol Current Time. Yr ieithoedd a ddarlledir ynddynt yw: Albaneg, Armeneg, Aserbaijaneg, Bashkir, Belarwseg, Bosnieg, Bwlgareg, Chechen, Tatareg Crimea, Dari, Saesneg, Georgian, Hwngari, Kazakh, Kyrgyz, Macedoneg, Montenegrin, Pashto, Perseg, Rwmaneg, Rwsieg, Serbeg, Tajiceg, Tatareg, Tyrcmeneg, Wcreineg, ac Wsbeceg.

Gyda dros 600 o newyddiadurwyr amser llawn, 1,300 o weithwyr llawrydd, a 21 o asiantaethau lleol, mae RFE/RL yn un o weithrediadau newyddion mwyaf cynhwysfawr y byd.[5]

Mae Radio Free Europe wedi'i leoli ym Mhrâg.

Platfformau darlledu golygu

Yn ogystal â darlledu fel gorsaf radio, mae RFE/RL yn cynnal gwefan newyddion a sylwadau eang a hefyd yn cynnwys clipiau fideo ar ei sianel Youtube a phodlediadau niferus. Maent yn darlledu a cynnal phodlediadau ar newyddion a bywyd Ewrop a Chanolbarth Asia.

Pals, Costa Brava Catalwnia golygu

Am hanner can mlynedd, bu'r Americanwyr yn darlledu'r orsaf i wledydd comiwnyddol Bloc y Dwyrain â newyddion o safbwynt Gorllewinol o dref Pals ar arfordir Catalwnia. Dywedir mai ar draeth Pals ymladdwyd rhan o'r Rhyfel Oer. Yn union y tu ôl i'r twyni tywod ger pentref Playa de Pals ar y Costa Brava, ar hyd y traeth tywodlyd eang, cyrhaeddodd mastiau radio uchel Radio Liberty yn uchel uwchben y coed pinwydd. Wedi’u trefnu mewn cyfres o frwydrau ar hyd y bae eang, tan yn ddiweddar buont yn darlledu eu ‘neges o obaith’ mewn ieithoedd niferus yn ddwfn y tu ôl i’r Llen Haearn, gyda Môr y Canoldir glas yn seinfwrdd.

Moscow golygu

Ar ôl y coup d’état a fethodd ym mis Awst 1991, rhoddodd arlywydd newydd Rwsia, Boris Yeltsin, ganiatâd i Radio Liberty ymgartrefu ym Moscow. Gwnaeth adroddiadau ffeithiol a gwir yr orsaf yn ystod y digwyddiadau diweddar argraff arno.

Daeth y darllediadau o Mosgo i ben yn ystod goresgyniad Rwsia ar yr Wcrain. Ar 4 Mawrth 2022, cododd llywodraeth Rwsia ffeil am fethdaliad y sianel oherwydd y dirwyon niferus oedd heb eu talu gan RFE/RL eu talu. Ers 2017 roedd Radio Liberty wedi gwrthod datgan eu bod yn “asiant tramor” ar bob eitem, fel oedd yn gyfreithiol yn Rwsia. [10] Yn ogystal, yn 2022, bu'n rhaid i'r golygyddion unigol hefyd nodi eu bod yn asiantau tramor ar gyfer pob post cyfryngau cymdeithasol. Ym mis Mawrth 2022 daeth presenoldeb yr orsaf ar diriogaeth Rwsia i ben wedi cyfnod o bwysau trwm iawn a bygythiol o du'r Llywodraeth. Ar 4 Mawrth llofnododd Arlywydd Rwsia, Vladimir Putin gyfraith a allai orfodi unrhyw newyddiadurwr sy’n gwyro oddi wrth bwyntiau siarad y Kremlin ar ryfel Rwsia ar Wcráin i ddedfryd o 15 mlynedd yn y carchar. Oherwydd bod newyddiadurwyr RFE/RL yn parhau i ddweud y gwir am ymosodiad trychinebus Rwsia ar ei chymydog, penderfynodd y cwmni ddarlledu o du allan i Rwsia.[11]

Rhyfel Rwsia ar Wcráin 2022 golygu

Lladdwyd Vira Hyrych, newyddiadurwraig gyda'r gwasanaeth, yn ystod Rhyfel Rwsia ar Wcráin yn 2022. Lladdwyd hi gan daflegryn Rwsiaidd a dychmwelodd ar ei phreswylfa yn Kyiv ar noson 28 Ebrill 2022, darganfuwyd ei chorff ar y 29ain. Roedd Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, Antònio Guterres, yn ymweld â Kyiv ar Ebrill 28 wrth i streiciau awyr daro’r brifddinas, gan gynnwys y bloc o fflatiau. Ganed Vira yn 1967 a bu'n gweithio i wasanaeth teledu Wcreinaidd cyn ymuno gydag RFE/RL yn 2018. Roedd hi'n gweithio i'r adran Wcreineg.[12]

Cyflwyndôn golygu

Hen jingl, cyflwyndôn, y gwasanaeth Rwsieg, tôn gan Alexander Gretchaninov (1864-1956), Emyn i'r Rwsia Rydd

 

Gweler hefyd golygu

Dolenni golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ "Inspection of Radio Free Europe/Radio Liberty" (PDF). Office of Inspector General (United States). United States Department of State. 2017. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2021-06-14. Cyrchwyd 7 December 2020.
  2. ↑ "RFE/RL – Radio Free Europe/Radio Liberty – Source description". European Country of Origin Information Network. 26 June 2020. Cyrchwyd 7 December 2020.
  3. ↑ "RFE/RL welcomes back Jamie Fly as president". U.S. Agency for Global Media. 2021-02-04. Cyrchwyd 2021-03-12.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "Management And Governance". RFE/RL (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Mawrth 2022.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 "About Us". RFE/RL.
  6. ↑ Robinson, James. "Hoover to house Radio Free Europe/Radio Liberty archives". Stanford University. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-10-06. Cyrchwyd 7 December 2020.
  7. ↑ "Radio Free Europe / Radio Liberty". U.S. Agency for Global Media. Cyrchwyd 7 December 2020.
  8. ↑ * "Radio Free Europe/Radio Liberty". United Nations High Commissioner for Refugees. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-02-04. Cyrchwyd 7 Rhagfyr 2020.
  9. ↑ "History". Cyrchwyd 31 Mawrth 2022.
  10. ↑ "Russia freezes RFE/RL bureau's accounts, designates news website VTimes as 'foreign agent'". Gwefan Committee to Protect Journalists. 17 Mai 2012.
  11. ↑ "RFE/RL Suspends Operations In Russia Following Kremlin Attacks". Gwefan RFL/RL. 6 Mawrth 2022.
  12. ↑ "RFE/RL Journalist Dies In Russian Air Strikes On Kyiv". Gwefan RFE/RL. 29 Ebrill 2022.


  Eginyn erthygl sydd uchod am radio. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Radio_Free_Europe/Radio_Liberty&oldid=12282276"