Soeg
Mae soeg (ceir hefyd gweisgion[1] afalau ayyb) yn air am weddillion solet yn bennaf sydd, ar ôl gwasgu'r sudd o ffrwythau, llysiau neu rannau planhigion, fel afalau, grawnwin, moron neu domato yn aros. Cyfeirir hefyd at y gweddillion o falu a gwasgu ffa coffi ar gyfer espresso a choffi a'r gacen wasg a gynhyrchir wrth gynhyrchu olew olewydd yn ogystal â gweddillion y brag, a elwir hefyd yn rawn, o gwrw bragu.
 | |
| Math | deunydd planhigion, by-product  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Defnydd golygu
Bwydo a gwrtaith golygu
Mae soeg y rhan fwyaf o'r ffrwythau a geir wrth sudd yn cael ei ddefnyddio fel bwyd anifeiliaid,[2] weithiau hefyd fel gwrtaith.
Soeg afal, wedi'i gymysgu'n rhannol â hyd at 10% o geirch, yn ystod misoedd y gaeaf i Wildfütterung ac Ankirren o ungulates a ddefnyddir.
Bwyd a diodydd golygu
Mae soeg grawnwin yn benodol yn cael ei brosesu i mewn i wirodydd, er enghraifft grappa yn yr Eidal a diodydd tebyg eraill: bagaceira (Portiwgal]]), zivania (Cyprus), tsipouro (Gwlad Groeg), marc (Ffrainc).
Echdynnu pectin golygu
Weithiau defnyddir soeg sitrws, betys ac afal i gael pectin, olewydd,[3] sydd, ymhlith pethau eraill, yn lle llysiau yn lle gelatin yn unig[4]
Defnydd ynni golygu
Yn ogystal, mae soeg yn ffurf gwerthfawr o ynni ac yn addas ar gyfer cynhyrchu ynni gan ddefnyddio systemau bio-nwy [3] neu fel pelenni soeg y gellir eu defnyddio fel tanwydd.[5]
Gellir cael siarcol barbeciw o'r gacen olew a gynhyrchir wrth wasgu olewydd trwy wasgu ymhellach a chario dilynol.[6]
Yn ystod y blynyddoedd diwethaf mae'n dechrau cael ei ddefnyddio i echdynnu cyfansoddion bioactif fel polyphenolau ohono.[7]
Hanes golygu
Defnyddiodd yr hen Roegiaid a Rhufeiniaid grwyn grawnwin i greu parot, gwin a fyddai’n cael ei alw’n piquette yn ddiweddarach. Roedd yn win o ansawdd isel a oedd fel arfer yn cael ei yfed gan gaethweision a gweithwyr o ddosbarth cymdeithasol isel. Ar ôl i'r grawnwin gael eu pwyso ddwywaith, cafodd y crwyn eu socian mewn dŵr am un diwrnod a'u pwyso eto'r trydydd tro. Cymysgwyd yr hylif a ddeilliodd o hynny gyda mwy o ddŵr i gynhyrchu gwin gwan.[8]
Defnyddiwyd soeg afal, ar y cyd â maidd, i flasu iteriad cyntaf diod feddal Fanta yn yr Almaen yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Gwnaethpwyd hyn oherwydd bod gwaharddiadau amser Rhyfel yn cyfyngu ar allu Coca-Cola yr Almaen i fewnforio a gweithgynhyrchu'r diod Americanaidd.
Etymoleg golygu
Ceir y cofnod cynharaf o'r gair soeg o lawysgrif Llyvyr Agkyr Llandewivrevi o'r flwyddyn 1346, lle gwelir Ymegys ydhidlir y gwin or soec. Noda'r Geiriadur bod y gair yn cael ei ddefnyddio mewn gwahanol cyd-destunau hefyd; "Gweisgion sy'n weddill ar ôl bragu, gwneud gwin &c. (yn enwedig fel bwyd moch) ; gwaddod(ion), gweddill(ion) sylwedd soeglyd hefyd yn ffig ac yn ddifr."[9]
Gall y gair soegyn (gwrywaidd) neu soegen (benywaidd), olygu talp o sylwedd gwlyb neu laith; "soeglyn, wedi ei drochi neu ei fwydo, wedi ei socian, gwlyb sop."[10]
Dolenni golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Geiriadur yr Academi, 'pomace'
- ↑ Drying Apple, Carrot, Tomato & Grape Pomace with Stronga
- ↑ What is Olive Pomace Oil?
- ↑ How to Make Homemade Apple Pectin | How to Extract Pectin from Apples | Make Your Own Pectin
- ↑ Engineer recycles olive pomace into fuel pellets
- ↑ CHARCOAL MAKING FROM OLIVES WASTE
- ↑ [Optimization of Supercritical Fluid Consecutive Extractions of Fatty Acids and Polyphenols from Vitis Vinifera Grape Wastes
- ↑ Robinson, Jancis (ed.). The Oxford Companion to Wine (arg. 3ª). t. 532.CS1 maint: extra text: authors list (link)
- ↑ Gwasg Prifysgol Cymru, 'soeg'
- ↑ Gwasg Prifysgol Cymru, 'soegyn'